پنبه نسوز / پنبه کوهی
آزبست ماده معدنی است که در گذشته به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت و آتش، به طور گسترده در صنایع مختلف از جمله ساختمانسازی استفاده میشد. اما با کشف اثرات مخرب آن بر سلامت انسان، استفاده از آز بست در بسیاری از کشورها ممنوع شده است.
* آز بست: این نام علمی این ماده است و از واژه یونانی “asbestos” به معنای “نگیرنده آتش” گرفته شده است.
* پنبه کوهی: به دلیل ظاهر فیبری و سفید رنگ این ماده، آن را به پنبهای که در کوهها یافت میشود تشبیه کردهاند.
* پنبه نسوز: به دلیل مقاومت بسیار بالای این ماده در برابر آتش، آن را پنبه نسوز نامیدهاند.
ویژگیهای آزبست
* ساختار فیبری: آز بست از الیاف بسیار نازک و بلند تشکیل شده است.
* مقاومت حرارتی بالا: این ماده در برابر حرارت بسیار مقاوم است و به همین دلیل در صنایع نسوز کاربرد زیادی دارد.
* عایق حرارتی و صوتی: آز بست به عنوان یک عایق حرارتی و صوتی بسیار خوب عمل میکند.
* مقاومت شیمیایی: آز بست در برابر بسیاری از مواد شیمیایی مقاوم است.
کاربردهای گذشته آزبست
* صنعت ساختمان: در ساخت مصالح ساختمانی مانند لولهها، سقفها، کفپوشها و عایقها استفاده میشد.
* صنعت خودرو: در ساخت لنت ترمز، صفحه کلاچ و سایر قطعات خودرو استفاده میشد.
* صنعت نساجی: در تولید لباسهای محافظ در برابر حرارت و آتش استفاده میشد.
چرا آزبست خطرناک است؟
الیاف ازبست بسیار ریز و سبک هستند و به راحتی در هوا منتشر میشوند. هنگامی که این الیاف تنفس شوند، در ریهها باقی میمانند و باعث ایجاد بیماریهای جدی مانند:
* آزبستوز: یک بیماری ریوی مزمن است که باعث التهاب و ضخیم شدن بافت ریه میشود.
* سرطان ریه: ازبست یکی از عوامل مهم در بروز سرطان ریه است.
* مزوتلیوما: یک نوع سرطان نادر است که غشای پوشاننده اندامهای داخلی مانند ریهها و شکم را درگیر میکند.
دلایل ممنوعیت آزبست
* خطرات جدی برای سلامتی: همانطور که گفته شد، استنشاق الیاف آز بست میتواند منجر به بیماریهای جدی و کشنده شود.
* دوره نهفتگی طولانی بیماریها: ممکن است سالها طول بکشد تا علائم بیماریهای ناشی از آز بست ظاهر شود.
* اثرات مخرب بر محیط زیست: دفع ضایعات حاوی آز بست میتواند باعث آلودگی خاک و آب شود.
جایگزینهای آزبست
خوشبختانه امروزه مواد جایگزین بسیاری برای آز بست وجود دارد که هم ایمنتر هستند و هم عملکرد بهتری دارند. برخی از این جایگزینها عبارتند از:
* الیاف معدنی مصنوعی: مانند الیاف شیشه و الیاف سرامیکی
* فومهای پلیمری: مانند پلی اورتان و پلی استایرن
* مواد کامپوزیتی: ترکیبی از الیاف و رزینها
نکات مهم در مورد آزبست
* اگر در ساختمان قدیمی زندگی میکنید: اگر ساختمان شما در گذشته ساخته شده است، ممکن است حاوی مواد حاوی آز بست باشد و باید از آن دوری کنید . بهتر است توسط متخصصین بررسی شود و در صورت وجود آزبست، اقدامات لازم برای ایمنسازی انجام شود.
* هنگام تخریب ساختمانهای قدیمی: باید بسیار مراقب باشید تا ذرات آز بست در هوا منتشر نشود.
* استفاده از تجهیزات حفاظتی: در هنگام کار با مواد حاوی آز بست، حتماً از ماسک، دستکش و لباس محافظ استفاده کنید.