Dynamic Rope
طناب دینامیک از تجهیزات ایمنی کار در ارتفاع و نوعی طناب تخصصی است که ویژگی اصلی و حیاتی این طناب‌ها، قابلیت کشسانی (Elasticity) آن‌ها است. این کشسانی به طناب اجازه می‌دهد تا در هنگام سقوط (فرود ناخواسته) فرد، نیروی ضربه ناشی از سقوط را جذب کرده و کاهش دهد.
کاربرد طناب دینامیک
عمدتاً در سنگ‌نوردی، صخره‌نوردی، یخنوردی و کوهنوردی استفاده می‌شود.
با وجود کاربردهای احتمالی، استفاده از طناب دینامیک در صنایع از جمله صنعت ساختمان بسیار محدود و با ملاحظات ایمنی جدی همراه است.
هدف اصلی و نحوه عملکرد
هنگامی که یک شخص صعودکننده سقوط می‌کند، انرژی جنبشی بالایی تولید می‌شود. اگر طناب کشسانی نداشته باشد (مانند طناب‌های ثابت یا استاتیک)، تمام این انرژی به صورت ناگهانی به بدن صعودکننده و نقاط میانی حمایت (مانند کارابین‌ها و کوئیک‌دراوها) و همچنین به حمایت‌چی و ابزار حمایت منتقل می‌شود. این ضربه می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی برای صعودکننده، پاره شدن طناب، یا حتی خارج شدن ابزارهای میانی و از بین رفتن نقاط حمایت شود.
طناب دینامیک با کش آمدن خود، این انرژی ضربه را جذب و پراکنده می‌کند. به این ترتیب، نیروی وارد شده به بدن صعودکننده و کل سیستم حمایت به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
* این عمل باعث می‌شود :
– ضربه کمتری به صعودکننده وارد شود فرود نرم‌تر و ایمن‌تر خواهد بود.
– فشار کمتری به نقاط حمایت و ابزارهای میانی وارد شود و خطر از دست دادن حمایت‌ها کاهش می‌یابد.
– فشار کمتری به حمایت‌چی وارد شود کنترل سقوط آسان‌تر می‌شود.
ویژگی‌ها و مزایا طناب دینامیک
* قابلیت جذب ضربه بالا :
مهم‌ترین ویژگی برای ایمنی در سقوط.
* نرم‌تر شدن فرود :
تجربه سقوط راحت‌تری را برای صعودکننده فراهم می‌کند.
* کاهش فشار بر نقاط حمایت :
به حفظ سلامت ابزارها و کارگاه‌ها کمک می‌کند.
* مناسب برای انواع صعود :
از صعودهای سرطناب (lead climbing) که احتمال سقوط بالا است، تا صعودهای قرقره‌ای (top-roping).
معایب طناب دینامیک
* کشسانی زیاد :
– افزایش طول سقوط :
به دلیل کش آمدن طناب، مسافت سقوط ممکن است کمی بیشتر شود. این موضوع در صعودهایی که فاصله کمی تا زمین یا موانع وجود دارد، باید مد نظر قرار گیرد.
– کشیدگی طناب (Rope Stretch) :
در هنگام فرود دادن یا بالا کشیدن فرد، ممکن است طناب کش بیاید و کار را کمی دشوارتر کند.
– نامناسب برای بارهای ثابت :
به دلیل خاصیت کشسانی، برای کاربردهایی که نیاز به نگهداری بار ثابت بدون کش آمدن است (مثل بالا کشیدن بار، نصب طناب ثابت برای فرود یا صعود، یا عملیات نجات)، مناسب نیستند. برای این کارها از طناب‌های استاتیک استفاده می‌شود.
– فرسایش بیشتر :
کشسانی مداوم می‌تواند به مرور زمان به ساختار طناب آسیب برساند و عمر مفید آن را کاهش دهد.
انواع رایج طناب‌های دینامیک
* طناب تک‌قلو (Single Rope) :
رایج‌ترین نوع، که به تنهایی برای صعودهای سرطناب و قرقره‌ای استفاده می‌شود. ضخامت آن‌ها معمولاً بین 8.5 تا 11 میلی‌متر است.
* طناب نیم‌قلو (Half Rope/Double Rope) :
معمولاً دو طناب باریک‌تر (حدود 8 تا 9 میلی‌متر) هستند که به صورت جفت استفاده می‌شوند. هر طناب به صورت جداگانه در نقاط حمایت مختلف گیره‌گذاری می‌شود. این روش برای صعودهای طولانی و پیچیده، مقاومت بیشتر در برابر لبه‌های تیز، و امکان فرودهای بلندتر کاربرد دارد.
* طناب دوقلو (Twin Rope) :
نیز از دو طناب باریک (حدود 7 تا 8 میلی‌متر) تشکیل شده، اما هر دو طناب باید در هر نقطه حمایت به طور همزمان گیره‌گذاری شوند. این طناب‌ها برای حداکثر ایمنی و جلوگیری از پارگی در شرایط خاص استفاده می‌شوند.
تفاوت با طناب استاتیک (Static Rope)
* طناب دینامیک:
برای جذب انرژی سقوط و کاهش نیروی ضربه طراحی شده است و کشسانی بالایی دارد.
* طناب استاتیک :
کشسانی بسیار کمی دارد و برای کاربردهایی مانند بالا کشیدن بار، فرود اضطراری، یا نصب طناب ثابت در غارنوردی و عملیات نجات استفاده می‌شود، جایی که کش آمدن طناب نامطلوب است.