NEC Contract
NEC Engineering and Construction Contract
قرارداد پیمانکاری NEC به مجموعه‌ای از قراردادهای استاندارد ساختمانی اشاره دارد که توسط موسسه مهندسان عمران (ICE) در بریتانیا تهیه شده است. هدف اصلی این مجموعه قراردادها، ترویج همکاری، مدیریت فعال و وضوح در پروژه‌های ساخت و ساز و مهندسی است.
در ایران نیز ممکن است از قراردادهای NEC در پروژه‌های بینالمللی یا پروژه‌هایی که نیاز به رویکرد مدیریتی مدرن دارند، استفاده شود. درک ساختار و اصول حاکم بر قراردادهای NEC برای کسانی که در این پروژه‌ها فعالیت می‌کنند، اهمیت دارد.
NEC مخفف New Engineering Contract به معنی قرارداد جدید مهندسی است. که از سال 2017 به “New Engineering and Construction Contract” تغییر نام داد.
– این نوع قرارداد یک استاندارد بینالمللی برای مدیریت پروژه های عمرانی، مهندسی و ساختوساز است و نسخه های مختلفی دارد، مانند:
– NEC3 (نسخه سوم)
– NEC4 (نسخه چهارم، جدیدتر)
ویژگی‌های کلیدی قراردادهای NEC
* تاکید بر همکاری: قراردادهای NEC به گونه‌ای طراحی شده‌اند که روحیه همکاری و اعتماد متقابل بین کارفرما، پیمانکار و سایر ذینفعان را تقویت کنند.
* زبان ساده و واضح: این قراردادها به زبان انگلیسی ساده و بدون اصطلاحات پیچیده حقوقی نوشته شده‌اند تا درک آن‌ها برای همه طرفین آسان باشد.
* مدیریت فعال: NEC بر مدیریت فعال ریسک، تغییرات و ارتباطات در طول پروژه تاکید دارد.
* انعطاف‌پذیری: مجموعه NEC شامل قراردادهای مختلفی است که برای انواع پروژه‌ها، از کارهای کوچک گرفته تا پروژه‌های بزرگ و پیچیده، و همچنین برای خدمات و تامین کالا مناسب هستند.
* فرآیندهای شفاف: NEC فرآیندهای مشخص و گام به گامی را برای مدیریت رویدادهای جبرانی (Compensation Events)، هشدارهای اولیه (Early Warnings) و سایر جنبه‌های پروژه ارائه می‌دهد.
انواع اصلی قراردادهای NEC:
مجموعه قراردادهای NEC شامل انواع مختلفی است که هر کدام برای شرایط خاصی طراحی شده‌اند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
* Engineering and Construction Contract (ECC): پرکاربردترین قرارداد NEC برای پروژه‌های ساخت و مهندسی است و دارای چندین Option (گزینه) برای ساختار پرداخت و تقسیم ریسک است:
* Option A: Priced contract with activity schedule (قرارداد قیمت قطعی با برنامه فعالیت): شبیه قرارداد مقطوع با جزئیات بیشتر در مورد فعالیت‌ها.
* Option B: Priced contract with bill of quantities (قرارداد قیمت قطعی با فهرست مقادیر): قیمت‌گذاری بر اساس مقادیر اندازه‌گیری شده.
* Option C: Target contract with activity schedule (قرارداد هدف با برنامه فعالیت): هزینه نهایی بر اساس هزینه واقعی و یک مبلغ هدف تعیین می‌شود و سود/زیان بین طرفین تقسیم می‌شود.
* Option D: Target contract with bill of quantities (قرارداد هدف با فهرست مقادیر): مشابه Option C اما با استفاده از فهرست مقادیر.
* Option E: Cost reimbursable contract (قرارداد بازپرداخت هزینه): پیمانکار هزینه‌های واقعی به همراه مبلغ سود مشخصی را دریافت می‌کند.
* Option F: Management contract (قرارداد مدیریت): پیمانکار به عنوان مدیر پروژه عمل می‌کند و هزینه‌ها توسط کارفرما پرداخت می‌شود.
* Engineering and Construction Short Contract (ECSC): نسخه کوتاه‌تر و ساده‌تر ECC برای پروژه‌های با ریسک کمتر.
* Engineering and Construction Subcontract (ECS): برای قراردادهای پیمانکاری جزء مرتبط با ECC.
* Professional Service Contract (PSC): برای استخدام خدمات حرفه‌ای مانند مهندسان مشاور.
* Term Service Contract (TSC): برای قراردادهای خدمات بلندمدت مانند نگهداری و بهره‌برداری.
* Supply Contract (SC): برای تامین کالا و تجهیزات.
* Framework Contract (FC): برای قراردادهای چارچوبی که امکان انعقاد قراردادهای فرعی متعدد را فراهم می‌کنند.
مزایای استفاده از قراردادهای NEC:
* کاهش اختلافات: تاکید بر همکاری و فرآیندهای شفاف می‌تواند به کاهش اختلافات منجر شود.
* مدیریت بهتر ریسک: NEC فرآیندهایی برای شناسایی و مدیریت فعال ریسک‌ها ارائه می‌دهد.
* کنترل هزینه و زمان: مدیریت فعال و فرآیندهای مشخص می‌توانند به کنترل بهتر هزینه و زمان پروژه کمک کنند.
* ارتباطات موثر: زبان ساده و ساختار مشخص، ارتباطات بین طرفین را تسهیل می‌کند.
* انعطاف‌پذیری: وجود گزینه‌های مختلف، امکان انتخاب ساختار قراردادی مناسب برای هر پروژه را فراهم می‌کند.
تفاوت قراردادهای JCT و قرارداد NEC
هر دو مجموعه‌های محبوب از قراردادهای استاندارد ساختمانی هستند که در بریتانیا و به طور فزاینده‌ای در سطح بینالمللی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، تفاوت‌های کلیدی بین این دو مجموعه وجود دارد:
1. فلسفه و رویکرد:
* JCT (Joint Contracts Tribunal): به طور سنتی ساختار محافظه‌کارانه‌تری دارد و بیشتر بر اساس رویه‌های تثبیت‌شده و تخصیص ریسک نسبتاً قطعی بین کارفرما و پیمانکار استوار است. تمرکز آن بیشتر بر جنبه‌های قانونی و قراردادی است.
* NEC (New Engineering Contract): رویکرد مدرن‌تر و مشارکتی‌تری دارد. هدف آن ترویج همکاری، مدیریت فعال و شفافیت در طول پروژه است. NEC بر مدیریت ریسک به صورت مشترک و حل مشکلات از طریق همکاری تاکید دارد.
2. زبان و وضوح:
* JCT: زبان قراردادی آن می‌تواند پیچیده‌تر و سنتی‌تر باشد و درک کامل آن ممکن است نیاز به آشنایی با اصطلاحات حقوقی داشته باشد.
* NEC: به دلیل استفاده از زبان ساده و واضح (Plain English)، درک آن برای تمامی ذینفعان پروژه آسان‌تر است. این امر به کاهش ابهامات و اختلافات احتمالی کمک می‌کند.زبان آن ساده‌تر و قابل فهم‌تر برای غیرحقوقدانان است.
3. مدیریت پروژه و نقش‌ها:
* JCT: نقش مدیر قرارداد (Contract Administrator) معمولاً بیشتر بر نظارت بر اجرای قرارداد و صدور گواهینامه‌ها متمرکز است. دخالت کارفرما ممکن است کمتر باشد.
* NEC: نقش مدیر پروژه (Project Manager) فعال‌تر و جامع‌تر است و بر مدیریت فعال پروژه، از جمله مدیریت ریسک، تغییرات و ارتباطات، نظارت دارد. NEC نیازمند مشارکت فعال‌تر کارفرما در طول پروژه است.
4. مدیریت زمان و هزینه:
* JCT: معمولاً زمان و هزینه را به صورت جداگانه مدیریت می‌کند. تمدید زمان (Extension of Time) به طور مستقیم بر مسائل مالی تاثیر نمی‌گذارد، مگر در موارد خاص خسارت تاخیرات.
* NEC: زمان و هزینه را به طور یکپارچه در قالب “رویدادهای جبرانی” (Compensation Events) مدیریت می‌کند. هر رویدادی که بر زمان و/یا هزینه پروژه تاثیر بگذارد، به طور همزمان مورد بررسی و جبران قرار می‌گیرد.
5. انعطاف‌پذیری و انطباق‌پذیری:
* JCT: ممکن است در پروژه‌هایی با تغییرات زیاد، انعطاف‌پذیری کمتری داشته باشد، زیرا فرآیند مدیریت تغییرات می‌تواند پیچیده‌تر باشد.
* NEC: به دلیل ساختار و رویکرد مشارکتی، معمولاً انعطاف‌پذیری بیشتری در مدیریت تغییرات و انطباق با شرایط متغیر پروژه دارد.
6. ساختار پرداخت:
* JCT: اغلب از ساختارهای پرداخت سنتی مانند قیمت مقطوع (Lump Sum) و پرداخت بر اساس اندازه‌گیری (Measurement) استفاده می‌کند.
* NEC: گزینه‌های متنوع‌تری برای ساختار پرداخت ارائه می‌دهد که می‌تواند بر اساس ماهیت پروژه و تخصیص ریسک انتخاب شود (مانند قیمت قطعی با برنامه فعالیت، قیمت قطعی با فهرست مقادیر، قرارداد هدف با برنامه فعالیت و غیره).
به طور خلاصه:
* قراردادهای JCT برای پروژه‌هایی که ساختار سنتی‌تر، تخصیص ریسک مشخص و تاکید بیشتر بر جنبه‌های قانونی دارند، مناسب‌تر هستند.
* قراردادهای NEC برای پروژه‌هایی که نیازمند همکاری نزدیک‌تر، مدیریت فعال، شفافیت و انعطاف‌پذیری بیشتر هستند، رویکرد بهتری ارائه می‌دهند. NEC به ویژه برای پروژه‌های پیچیده و پروژه‌هایی که احتمال تغییرات در آن‌ها زیاد است، توصیه می‌شود.
انتخاب بین JCT و NEC بستگی به ماهیت خاص پروژه، اولویت‌های کارفرما و پیمانکار، و فرهنگ و رویه‌های رایج در منطقه جغرافیایی مورد نظر دارد. در سال‌های اخیر، استفاده از قراردادهای NEC در سطح بینالمللی رو به افزایش بوده است.