قفل فیزیکی یک دستگاه امنیتی است که برای محدود کردن دسترسی به یک مکان یا شیء با استفاده از اجزای فیزیکی و اصول مکانیکی طراحی شده است.
قفل فیزیکی یک وسیله مکانیکی یا الکترومکانیکی است که برای ایمن کردن درب، محفظه یا مکانیزم طراحی شده است و دسترسی را تنها به کاربران مجاز محدود میکند. وظیفه اصلی آن جلوگیری از ورود یا استفاده غیرمجاز با نیاز به یک عمل یا شیء خاص (مانند کلید، کد یا اسکن بیومتریک) برای باز کردن آن است.
انواع قفل فیزیکی به لحاظ عملکرد :
* قفل مکانیکی
قفلی که با کلید و بصورت دستی و بدون برق و باطری کار میکند.
* قفل الکترومکانیکی
انواع قفل مکانیکی که علاوه بر کلید با نیروی الکتریکی هم کار میکند. شامل :
– قفل برقی
قفل الکترومکانیکی که برای باز و بسته شدن از نیروی برق استفاده میکند.
– قفل الکترونیکی
قفل های الکترو مکانیکی که از قطعات و بردهای الکترونیکی برای عملکرد استفاده میکند. شامل:
. قفل دیجیتال
قفل های الکترونیکی که برای باز و بسته کردن درب از فناوری های دیجیتالی مثل : پین یا کد دیجیتالی (رمز عبور) ، کارت مغناطیسی ، تگ RFID ، سنسور و اسکنرهای بیومتریک و…. استفاده میکند.
. قفل هوشمند
قفل های الکترونیکی که برای دسترسی مضافا ازقابلیتهای هوشمندانه و اتصال به شبکههای بیسیم (مانند Wi-Fi یا بلوتوث) بهره میبرد.
انواع قفل فیزیکی به لحاظ نصب
* قفل دستگیره
قفل های درب ورودی و داخلی واحد های آپارتمانی
* قفل تو کار
قفل هایی که دستگاه قفل داخل جداره درب جاسازی و نصب میشود.
* قفل روکار
قفل های که روی جداره نصب میشود و دستگاه قفل دیده میشود. مثل انواع قفل های کمد و کابنیت ، قفل درب حیاط ،
* قفل آویز (Padlocks) :
قفلهای قابل حمل که برای محکم کردن دو شیء به یکدیگر (مانند زنجیر، دروازه، یا کمد) استفاده میشوند. شامل :
– قفل معمولی
قفل های آویز با شَکل (Shackle) U شکل
– قفل کتابی
قفل های آویزمربع مستطیل با شَکل (Shackle) میله ای و صاف
انواع قفل فیزیکی به لحاظ نوع احراز
* کلید فیزکی
کلید که اجزای داخلی (پینها، وِیفِرها، اهرمها ) را تراز میکند تا قفل باز شود. کلید از دیر باز در درب های چوبی (کلون) رایج بود و دستخوش تغییرات زیادی بوده تا بشکل امروزی رسیده.
* فناوری های دیجیتال
استفاده از ابزار دیجیتال مثل : رمز: پین ، بیومتریک کارت ، تگ و….
* فناوری های هوشمند
ارتباط با اپلیکیشن و پلتفرم های ویژه از طریق اینترنت
انواع قفل بر اساس زبانه
* قفل زبانه فنری (spring latch)
به شکل نیمه استوانه یا نیمه مستطیل و مجهز به یک فنراست که وظیفه اصلی آن بستن خودکار درب و نگه داشتن آن در حالت بسته است.
* قفل زبانه کشوئی (Deadbolt)
زبانه کشوئی به شکل مربع مستطیل یا استوانه ای با کلید و یا چرخش اهرم تعبیه شده از داخل ، زبانه چند پله ان خارج شده و در محفظه پلیت مقابل قرار میگیرد.
* قفل دو زبانه
دارای هر دو زبانه فنری و زبانه کشوئی
* قفل چند نقطه ای (multi point)
دارای چند زبانه در نقاط مختلف درب که با چرخش کلید یا دستگیره باز و بسته میشود.
* قفل چشمی (cam)
زبانه فلزی چرخشی که با کلید دور محور خود میچرخد.
* قفل زبانه قلاب دار (hook)
این نوع قفل دارای یک زبانه خمیده است که وارد چارچوب و یا پلیت مقابل میشود.
انواع قفل فیزیکی بر اساس کاربرد
قفل ها طوری طراحی میشوند که کاربرد های فراوانی پیدا میکنند. برخی کاربرد های مختلف قفل ها:
قفل درب ورودی ( خودرو ، اماکن و… ) ، قفل دستگیره درب ، قفل کابنتی و کمد ، قفل زنجیروکابل ، قفل حیاطی ، قفل درب کرکره ، قفل درب شیشه ای و….
ویژگیهای اصلی قفل فیزیکی
* امنیت: این مهمترین ویژگی است. قفلها برای مقاومت در برابر انواع حملات، از جمله قفلگشایی، بمپینگ، سوراخکاری، اهرم کردن یا دستکاری، ساخته میشوند تا از محتویات یا فضای مورد نظر محافظت کنند.
* کنترل دسترسی: آنها یک نقطه ورود کنترلشده را فراهم میکنند و اطمینان میدهند که تنها افرادی با کلید یا کد صحیح میتوانند وارد شوند.
* دوام: قفلها معمولاً از مواد مقاوم (مانند فولاد، برنج یا آلیاژهای سختشده) ساخته میشوند تا در برابر فرسایش، شرایط محیطی و نیروی احتمالی مقاومت کنند.