مستحق للغیر در اصطلاح حقوقی به مالی گفته می‌شود که پس از انجام معامله (مانند بیع یا اجاره)، مشخص شود که متعلق به شخص دیگری غیر از فروشنده یا موجر بوده است. به عبارت ساده‌تر، فروشنده یا موجر، مالک واقعی آن مال نبوده و بدون مجوز قانونی آن را به دیگری منتقل کرده است.
آثار حقوقی مال مستحق للغیر
وقتی مالی مستحق للغیر درمی‌آید، وضعیت حقوقی پیچیده‌ای ایجاد می‌شود که آثار مختلفی برای طرفین معامله دارد. مهم‌ترین آثار آن عبارتند از:
* بطلان معامله: طبق قانون مدنی، یکی از شرایط اساسی صحت معامله، مالکیت فروشنده بر مالی است که می‌فروشد. اگر فروشنده مالک نباشد، معامله باطل محسوب می‌شود.
* استرداد ثمن (قیمت): خریدار حق دارد ثمنی (قیمتی) را که برای مال پرداخته است، از فروشنده مسترد کند. فروشنده موظف است مبلغ دریافتی را به خریدار بازگرداند.
* جبران خسارت: در صورتی که خریدار در زمان معامله از اینکه فروشنده مالک واقعی نیست، جاهل باشد (یعنی نمی‌دانسته و نباید هم می‌دانسته)، حق دارد علاوه بر استرداد ثمن، خسارات وارده به خود را نیز از فروشنده مطالبه کند. این خسارات می‌تواند شامل موارد مختلفی مانند هزینه‌هایی که خریدار برای آن مال کرده، سود از دست رفته و حتی کاهش ارزش ثمن پرداختی باشد.
* مراجعه مالک واقعی: مالک واقعی مال مستحق للغیر می‌تواند به خریدار مراجعه کرده و استرداد مال خود را بخواهد. در این صورت، خریدار باید مال را به مالک اصلی بازگرداند و برای جبران خسارات خود به فروشنده مراجعه کند.
موضوعات مرتبط
* رای وحدت رویه شماره 811 هیأت عمومی دیوان عالی کشور
* ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی