مصالحه در لغت به معنای سازش، آشتی، توافق و کنار آمدن است. در اصطلاح حقوقی، مصالحه به توافق و تراضی بین طرفین یک اختلاف یا دعوا، برای حل و فصل آن اختلاف به صورت مسالمت‌آمیز و بدون نیاز به رسیدگی قضایی یا ادامه آن گفته می‌شود.
به عبارت دیگر، مصالحه نوعی قرارداد است که به منظور جلوگیری از بروز اختلاف یا خاتمه دادن به یک اختلاف موجود، بین طرفین منعقد می‌شود. در این توافق، هر یک از طرفین ممکن است از بخشی از حقوق خود صرف نظر کند یا امتیازاتی به طرف مقابل بدهد تا به یک راه حل مورد قبول برای هر دو طرف برسند.
ویژگی‌های مهم مصالحه:
* توافقی بودن: مصالحه مبتنی بر اراده و توافق آزادانه طرفین است. هیچ‌کس نمی‌تواند طرف دیگر را به مصالحه مجبور کند.
* قطعیت بخشیدن به اختلاف: هدف اصلی مصالحه، پایان دادن به اختلاف و جلوگیری از طرح دعوا یا ادامه آن در مراجع قضایی است.
* مبتنی بر تراضی: معمولاً در مصالحه، هر یک از طرفین امتیازاتی می‌دهند و امتیازاتی می‌گیرند تا به یک نقطه مشترک برسند.
* الزام‌آور بودن: مصالحه‌ای که به طور صحیح واقع شود، برای طرفین الزام‌آور است و آن‌ها باید به مفاد آن عمل کنند.
* قابلیت اجرا: مفاد مصالحه معمولاً قابلیت اجرا دارد و در صورت عدم اجرای آن توسط یکی از طرفین، طرف دیگر می‌تواند از طریق مراجع قانونی الزام به اجرا را بخواهد.
انواع مصالحه:
* مصالحه قضایی: در جریان رسیدگی به یک دعوا در دادگاه، طرفین با توافق یکدیگر، دعوای خود را خاتمه می‌دهند. این مصالحه در صورتجلسه دادگاه ثبت و به آن اعتبار حکم داده می‌شود.
* مصالحه غیرقضایی: قبل از طرح دعوا یا خارج از دادگاه، طرفین برای حل اختلاف خود به توافق می‌رسند و قراردادی را منعقد می‌کنند. این قرارداد تابع مقررات عمومی قراردادها است.
کاربردهای مصالحه:
مصالحه در زمینه‌های مختلف حقوقی کاربرد دارد، از جمله:
* دعاوی مدنی: اختلافات مالی، قراردادی، خانوادگی (مانند طلاق توافقی)، ارث و غیره.
* دعاوی کیفری: در برخی جرایم غیرقابل گذشت نیز امکان مصالحه بین شاکی و متهم با نظارت مقام قضایی وجود دارد که ممکن است منجر به تخفیف مجازات یا تعلیق تعقیب شود.
مزایای مصالحه:
* صرفه‌جویی در زمان و هزینه: مصالحه معمولاً سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از رسیدگی قضایی است.
* حفظ روابط: مصالحه می‌تواند به حفظ روابط دوستانه یا خانوادگی بین طرفین کمک کند.
* رضایت طرفین: نتیجه مصالحه معمولاً برای هر دو طرف قابل قبول‌تر است، زیرا آن‌ها خود در تعیین آن نقش داشته‌اند.
* کاهش بار دادگاه‌ها: مصالحه به کاهش حجم پرونده‌های قضایی کمک می‌کند.
در نهایت، مصالحه یک روش کارآمد و مسالمت‌آمیز برای حل اختلافات است که در بسیاری از موارد به نفع طرفین و جامعه می‌باشد.