surveying
نقشه برداری شاخهای از علوم مهندسی است که به جمعآوری، آمادهسازی، ذخیرهسازی، پردازش، مدیریت، تحلیل، تلفیق، بازیابی و انتقال دادههای مکان مرجع میپردازد.
نقشهبرداری علمی است که به اندازهگیری و تعیین موقعیت نقاط مختلف روی سطح زمین میپردازد. هدف اصلی نقشهبرداری، تهیه نقشههای دقیق و قابل اطمینان از زمین و عوارض موجود بر روی آن است. این نقشهها در بسیاری از زمینهها از جمله مهندسی عمران، مهندسی معماری، برنامهریزی شهری، مدیریت منابع طبیعی و حتی ناوبری مورد استفاده قرار میگیرند.
اهمیت نقشه برداری
* توسعه زیرساختها: نقشههای دقیق برای ساخت جادهها،
پل، ساختمانها و سایر زیرساختها ضروری هستند.
* مدیریت منابع طبیعی: برای مدیریت منابع آبی، جنگلها و معادن به نقشههای دقیق نیاز است.
* برنامه ریزی شهری: نقشهها برای برنامهریزی و توسعه شهرها و مناطق مسکونی مورد استفاده قرار میگیرند.
* ناوبری: نقشهها برای هدایت کشتیها، هواپیماها و خودروها استفاده میشوند.
* ثبت املاک: برای تعیین حدود زمینها و املاک از نقشهها استفاده میشود.
مراحل انجام یک پروژه نقشه برداری
* برنامهریزی: تعیین اهداف پروژه، انتخاب روشهای مناسب و تهیه تجهیزات لازم.
*برداشت میدانی: اندازهگیری نقاط، خطوط و سطوح در محل مورد نظر با استفاده از تجهیزات نقشهبرداری.
* پردازش دادهها: محاسبات ریاضی و تبدیل دادههای خام به اطلاعات قابل استفاده.
* تهیه نقشه: ترسیم نقشه بر اساس اطلاعات به دست آمده.
تجهیزات نقشه برداری
تجهیزات نقشه برداری ابزارهای تخصصی هستند که برای تعیین موقعیت دقیق نقاط روی سطح زمین و اندازهگیری زوایا و فواصل بین آنها استفاده میشوند. این تجهیزات در پروژههای مختلفی از جمله ساخت و ساز، مهندسی، شهرسازی، کشاورزی و محیط زیست کاربرد دارند.
برخی از تجهیزات رایج در نقشه برداری :
1. دوربینهای نقشهبرداری:
* تئودولیت: ابزاری برای اندازهگیری زوایا
*نیولایت: ابزاری برای اندازهگیری فاصله
* توتال استیشن: این دستگاه ترکیبی از تئودولیت و فاصله یاب الکترونیکی است و قادر به اندازهگیری زوایا و فواصل به طور همزمان میباشد. توتال استیشنها پیشرفته است و دقت بالایی دارند و در پروژههای بزرگ و دقیق مورد استفاده قرار میگیرند.* دوربین نیوو (ترازیاب): این دوربین برای تعیین اختلاف ارتفاع بین نقاط استفاده میشود و در پروژههای ترازیابی و تعیین شیب کاربرد دارد.
* سایر دوربینهای نقشهبرداری:
علاوه بر دوربینهای ذکر شده، انواع دیگری از دوربینهای نقشهبرداری نیز وجود دارند که برای کاربردهای خاصی مورد استفاده قرار میگیرند. به عنوان مثال، دوربینهای فتوگرامتری برای تهیه عکسهای هوایی و نقشههای فتوگرامتری استفاده میشوند، و دوربینهای اسکنر لیزری برای تهیه ابر نقاط سه بعدی از محیط استفاده میشوند.2. تجهیزات جانبی:
* سه پایه: برای ثابت نگه داشتن دوربینهای نقشهبرداری استفاده میشود و نقش مهمی در دقت اندازهگیری دارد.
* شاخص: برای تعیین موقعیت دقیق نقاط و اندازهگیری فواصل استفاده میشود. شاخصها در انواع مختلفی مانند شاخص ساده، شاخص منشور و شاخص GPS وجود دارند.* متر: برای اندازهگیری فواصل کوتاه و متوسط استفاده میشود. مترها در انواع مختلفی مانند متر فلزی، متر پارچهای و متر لیزری وجود دارند.
3. تجهیزات پیشرفته:
* GPS: گیرندههای GPS برای تعیین موقعیت دقیق نقاط با استفاده از ماهوارههای GPS استفاده میشوند. این دستگاهها در پروژههای نقشهبرداری بزرگ و دقیق کاربرد دارند.* لرزهنگار: برای مطالعه ساختار زمین
* اسکنر لیزری : این دستگاه با استفاده از لیزر، نقاط زیادی را در سطح زمین اسکن کرده و ابر نقاط سه بعدی ایجاد میکند. این دادهها برای تهیه مدلهای سه بعدی و نقشههای دقیق استفاده میشوند.
* پهپاد : پهپادها با استفاده از دوربینهای خود تصاویر هوایی با کیفیت بالا تهیه میکنند که برای تهیه نقشههای فتوگرامتری و مدلهای سه بعدی استفاده میشوند.
انتخاب تجهیزات مناسب برای نقشه برداری به نوع پروژه، دقت مورد نیاز و بودجه موجود بستگی دارد. در پروژههای بزرگ و دقیق معمولاً از تجهیزات پیشرفته مانند GPS و اسکنر لیزری استفاده میشود، در حالی که در پروژههای کوچکتر میتوان از تجهیزات سادهتر مانند تئودولیت و متر استفاده کرد.
انواع نقشه برداری
*
نقشهبرداری زمینی: اندازهگیری و ترسیم عوارض سطح زمین
* نقشهبرداری هوایی: استفاده از هواپیما یا پهپاد برای تهیه تصاویر هوایی و ایجاد نقشههای توپوگرافی
*نقشهبرداری دریایی: اندازهگیری عمق آب و تهیه نقشههای دریایی
* نقشهبرداری زیر زمینی: اندازهگیری تونلها و فضاهای زیرزمینی
آینده نقشه برداری
با پیشرفت فناوری، نقشهبرداری نیز متحول شده است. استفاده از فناوریهای نوین مانند لیزر اسکن ، پهپادها و نرم افزارهای قدرتمند، دقت و سرعت انجام پروژههای نقشهبرداری را به طور قابل توجهی افزایش داده است.
موضوعات مرتبط
* سازمان نقشهبرداری کشور (ایران)
* تئودولیت: این وسیله برای اندازهگیری زوایای افقی و عمودی با دقت بالا استفاده میشود. تئودولیتها در دو نوع مکانیکی و الکترونیکی وجود دارند.