بند هارشیپ (hardship) یا بند سختی بندی در قرارداد است ، برای پوشش دادن مواردی که در آن اتفاقات پیش بینی نشده (فورس ماژور) رخ می دهد . برابر متن مذکور هرگاه بروز حوادث پیش‌بینی نشده موازنه و تعادل قرارداد را به هم بزند به نحوی که اجرای قرارداد مستلزم تحمیل خسارت گزاف وغیر متعارف به یکی از طرفین قرارداد باشد،
این بند طرفین قرارداد را در شرایط فورس ماژور به امکان فسخ و یا حداقل مذاکره جایگزین ، جهت تجدید نظر و تعدیل برای طرفی که با دشواری و یا ضررمواجه شده است ، متعهد و ملزم می نماید
Hardship
کلمه هاردشیپ ـ در فرهنگ لغات انگلیسی به زیان دیدن یا محرومیت سخت و طاقت فرسا و یا سختی و دشواری از اوضاع و احوال معنا شده است. اصطلاح دشواری توسط آکسفورد این‌گونه تعریف شده است[1]:
«اصطلاح [دشواری] عبارت است از تغییر در عوامل اقتصادی، پولی، حقوقی یا فناوری که موجب ورود زیانهای اقتصادی شدید به یکی از طرفین قرارداد گردد، به نحوی که وی را در ایفای تعهدات قراردادیش با مشقت زیادی مواجه سازد».
اتاق بازرگانی بین‌المللی[2] در نشریه شماره 421 خود شرط «فورس ماژور» و شرط «دشواری» را به عنوان یک متن پیشنهادی برای درج در قراردادها تنظیم کرده است.
وقایعی هم‌چون سیل، زلزله، جنگ یا تغییرات شدید اقتصادی مانند تورم وگرانی یا تصمیمات سیاسی عمده، و عواملی از این دست (فورس ماژور) ، موجب به‌هم خوردن تعادل قرارداد می‌شوند، به طوری كه بین وضع قبلی قرارداد و وضع فعلی آن ممكن است اختلاف زیادی وجود داشته باشد. رفع اشكالات و حل نتایج حقوقی ناشی از بهم خوردن نظم قرارداد، امری مهم است؛ چرا كه هر یك از این وقایع به نوبه خود ممكن است اجراء قرارداد را تحت تأثیر قرار دهد ویا غیر ممکن سازد.
1. Oxford Advanced Learner’s Dictionary, p.569
2. (ICC). International Chamber of Commerce.