تست خاک نظام مهندسی
آزمایش مکانیک خاک برای اخذ تاییده نظام مهندسی برای دریافت برگه سبز ژئوتکنیک با توجه به وابستگی رفتار سازه در برابر زلزله به تیپ خاک و شناسایی تیپ خاک محل احداث ساختمان آزمایش خاک بر روی بستر خاک محل احداث ساختمان انجام میگردد.
انجام تست خاک برای اخذ جواز الزامی بوده و سازمان نظام‌مهندسی بر صحت آن نظارت و باید آنرا تائید کند.
در تهران برای ساختمان‌هایی که بیش از ۶ سقف دارند، یا ساختمان‌هایی با متراژ زیربنای بیش از ۲۰۰۰ متر، انجام تست خاک نظام‌مهندسی و دریافت برگه ژئوتکنیک الزامی است.
آزمایش‌های مکانیک خاک برای تعیین ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی خاک انجام می‌شوند. این آزمایش‌ها اطلاعات حیاتی برای طراحی و ساخت سازه‌های مهندسی مانند ساختمان‌ها، پل‌ها، سدها و تونل‌ها فراهم می‌کنند.
عدم انجام آزمایش مکانیک خاک
در صورت عدم انجام ازمایش خاک نظام مهندسی ساختمان معمولا تیپ خاک را نوع ۳ یا ۴ فرض می کنند که منجر به هزینه بالای ساخت می شود.
اهمیت آزمایش‌های مکانیک خاک
* اطمینان از پایداری و ایمنی سازه‌ها
* تعیین ظرفیت باربری خاک
* پیش‌بینی نشست خاک
* طراحی سیستم‌های زهکشی
* انتخاب مصالح مناسب برای ساخت و ساز
* مقاوم سازی ساختمان
مراحل انجام آزمایش خاک:
* بازدید از محل پروژه توسط آزمایشگاه مکانیک خاک
* حفاری و نمونه‌برداری از خاک
* انتقال نمونه ها به آزمایشگاه
* انجام آزمایش‌های آزمایشگاهی
* تهیه گزارش آزمایش خاک
انواع حفاری آزمایش مکانیک خاک
حفاری آزمایشات خاک بر حسب نوع ساختمان به دو صورت حفاری دستی و حفاری ماشینی انجام می شود.
* حفاری دستی برای هر حلقه چاه به عمق ۳۰ متر، عمدتا یک هفته تا ۱۰ روز بر حسب سختی خاک زمان لازم دارد
* حفاری با دستگاه برای هر حلقه چاه عمدتا ۳ الی ۴ روز است.
فرآیند آزمایش مکانیک خاک
پس از مشخص کردن تعداد گمانه های لازم و عمق آن ها برای انجام آزمایش خاک نظام مهندسی ساختمان ، ازمایشگاه خاک قبل از اقدام به حفاری مشخصات گمانه ها را به سازمان نظام مهندسی اعلام می کند تا در صورت لزوم بازرس به محل حفاری اعزام کند. سپس حفاری و انواع آزمایش خاک صحرایی در محل انجام می شود.
پس از آن، در ازمایشگاه مکانیک خاک سایر آزمایش ها شامل دانه بندی ، برش مستقیم ، تحکیم و تک محوری انجام می شود.
در هر مرحله از آزمایش خاک ساختمان لازم است فیلمی از محل و نحوه انجام آزمایش توسط کارشناس آزمایشگاه خاک تهیه شود و برای سازمان نظام مهندسی به همراه مدارک ارسال گردد. اولین مرحله فیلم برداری قبل از شروع، حفر گمانه است. در فیلم باید موقعیت ملک ، تابلو مشخصات کارگاه و موقعیت حفر گمانه نیز، مشخص شود. در صورت عدم تهیه فیلم، حفاری چاهک از نظر سازمان نظام مهندسی مردود بوده و لازم است مجددا حفاری انجام شود.
صدور آزمایش مکانیک خاک
پس از انجام آزمایش ها در آزمایشگاه خاک استعلام برگ سبز تعهد مطالعات ژئوتکنیک انجام شده و گزارش ژئوتکنیک برای سازمان نظام مهندسی ارسال می شود. مدت زمان بررسی گزارش آزمایشات خاک در سازمان عمدتا ۱۰ روز به طول انجامیده و پس از تایید گزارش به شهرداری ارسال می شود.
انواع آزمایش مکانیک خاک نظام مهندسی
آزمایش‌های مکانیک خاک را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
* آزمایش‌های صحرایی: این آزمایش‌ها در محل پروژه انجام می‌شوند و اطلاعاتی در مورد شرایط واقعی خاک در محل ارائه می‌دهند. برخی از آزمایش‌های صحرایی رایج عبارتند از:
* آزمایش نفوذ استاندارد (SPT)
* آزمایش برش پره صحرایی (VST)
* آزمایش نفوذ مخروط (CPT)
* تست سنجش فشار
* تست دیلاتومتر (DMT)
* آزمایش‌های آزمایشگاهی: این آزمایش‌ها بر روی نمونه‌های خاک که از محل پروژه جمع‌آوری شده‌اند، در آزمایشگاه انجام می‌شوند. این آزمایش‌ها اطلاعات دقیقی در مورد خواص خاک ارائه می‌دهند. برخی از آزمایش‌های آزمایشگاهی رایج عبارتند از:
* آزمایش دانه‌بندی
* آزمایش هیدرومتری
* آزمایش حد روانی و حد خمیری (حدود آتربرگ)
* آزمایش برش مستقیم
* آزمایش سه محوری
* آزمایش تحکیم
* آزمایش نفوذپذیری
* آزمایش تعیین درصد رطوبت خاک
* آزمایش تعیین چگالی خاک
سپس براساس نتایج به دست آمده از ازمایش خاک ، تیپ خاک تعیین می شود. لازم به ذکر است که خاک تیپ یک سخت تر بوده و نسبت به سایر تیپ های خاک کیفیت بالاتری دارد.
ساختمان های معاف از آزمایش مکانیک خاک نظام مهندسی ساختمان
انجام آزمایش خاک نظام مهندسی برای شناسایی تیپ خاک برای ساخت ساختمان های بلند مرتبه ضروری است. برخی از ساختمان ها از انجام آزمایش ژئوتکنیک پیش از احداث ساختمان معاف هستند. طبق مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان در صورتی که تمام شرایط ذیل برقرار باشد نیاز به انجام عملیات گمانه زنی نمی باشد و جمع آوری اطلاعات و بازدید محلی کفایت می نماید.
۱- سازه هایی که داده های زمین شناسی محل احداث ساختمان برای آن ها در دسترس و مشخص باشد.
در صورتی که محل مورد نظر در منطقه گسل اصلی نباشد.
ساختمان های که زیربنای آن کم تر از ۳۰۰ متر مربع باشد.
ساختمان های با اهمیت کم و یا با اهمیت متوسط و با حداکثر ۴ طبقه باشد.
در صورتی که سطح آب های زیرزمینی بالا نباشد.
ساختمان هایی که برای ساخت آن ها کم تر از ۲ متر گودبرداری شده باشد.
نوع زمین طبق مبحث ششم مقررات ملی ساختمان (استاندارد ۲۸۰۰)، از نوع ۱ و ۲ نباشد.
احتمال وجود خاک های متورم شونده و روان گرا وجود نداشته باشد.
تعداد ساختمان ها زیاد (بیش از ۳ ساختمان مشابه و نزدیک به یکدیگر مانند شهرک ها، پروژه های انبوه سازی و غیره) نباشد.
در صورتی که سازه ای در مجاورت زمین مورد نظر وجود نداشته باشد که احتمال وارد شدن خسارت به آن وجود داشته باشد.
هزینه آزمایش مکانیک خاک
قیمت آزمایش خاک نظام مهندسی ساختمان به فاکتور های مختلفی از جمله تیپ حاک و میزان مساحت زیربنای ساختمان وابسته است.
