اَستِکِتاب ( اَ س ت ِ ک ِ تاب) ، اَستِ کتاب
استکتاب در اصطلاح حقوقی به معنای درخواست از فردی برای نوشتن متنی است تا خط او با خط موجود در یک سند مقایسه شود. این عمل معمولاً در دادگاه‌ها و برای بررسی اصالت امضا یا خط موجود در یک سند انجام می‌شود. کارشناسان خط و امضا با مقایسه نمونه خط استکتابی با نمونه خط موجود در سند، به این نتیجه می‌رسند که آیا هر دو خط متعلق به یک نفر هستند یا خیر.
استکتاب به عنوان یک روش علمی و دقیق، در بسیاری از پرونده‌های حقوقی برای اثبات یا رد ادعاها مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از این روش، می‌توان به طور قابل اعتمادی اصالت امضا و خط موجود در اسناد را تشخیص داد و از وقوع جرایم جعل جلوگیری کرد
اهمیت استکتاب در تشخیص جعل
* احراز هویت: مهمترین کاربرد استکتاب، احراز هویت نویسنده یک سند است. با مقایسه نمونه‌های مختلف خط، کارشناسان می‌توانند ویژگی‌های منحصر به فرد هر خط را شناسایی کرده و به این ترتیب به نتیجه قطعی برسند.
* تشخیص جعل: در مواردی که ادعای جعل سند مطرح می‌شود، استکتاب ابزاری بسیار موثر برای تشخیص جعل است. با مقایسه خط نمونه با خط موجود در سند جعلی، می‌توان به راحتی تفاوت‌های موجود بین آن‌ها را شناسایی کرد.
* تقویت ادله: استکتاب به عنوان یک مدرک قانونی، می‌تواند ادعاهای طرفین دعوی را تقویت کند.
عوامل موثر در دقت استکتاب
* تعداد نمونه‌های استکتابی: هرچه تعداد نمونه‌های استکتابی بیشتر باشد، دقت کارشناس در مقایسه افزایش می‌یابد.
* شرایط استکتاب: شرایطی که در هنگام استکتاب از فرد خواسته می‌شود بنویسد، مانند نوع قلم، کاغذ و زاویه نوشتن، بر روی نتایج نهایی تاثیرگذار است.
* تجربه و تخصص کارشناس: تجربه و تخصص کارشناس خط و امضا در دقت کارشناسی بسیار موثر است.
مراحل انجام استکتاب
* درخواست استکتاب: معمولاً دادگاه یا یکی از طرفین دعوی درخواست استکتاب را مطرح می‌کند.
* انتخاب نمونه‌های مقایسه: نمونه‌هایی از خط فرد مورد نظر که اصالت آن‌ها مورد تردید نیست، برای مقایسه انتخاب می‌شوند.
* تهیه نمونه استکتابی: از فرد مورد نظر خواسته می‌شود متن مشخصی را چندین بار بنویسد.
* مقایسه نمونه‌ها: کارشناس خط و امضا، نمونه‌های استکتابی را با نمونه‌های موجود در سند مقایسه می‌کند.
* ارائه نظر کارشناسی: کارشناس پس از انجام مقایسه، نظر خود را در قالب یک گزارش کارشناسی ارائه می‌دهد.
نکات مهم در مورد استکتاب
* ارادی بودن استکتاب: فرد مورد نظر باید به صورت ارادی و بدون اجبار به استکتاب اقدام کند.
* تحت نظر بودن استکتاب: استکتاب باید در شرایطی انجام شود که امکان تقلب وجود نداشته باشد.
* تخصص کارشناس: انتخاب یک کارشناس خبره و با تجربه برای انجام کارشناسی خط و امضا بسیار مهم است.