اهلیت استیفا به معنای توانایی و صلاحیت شخص برای استفاده و اعمال حقوقی است که دارا می‌باشد. برخلاف اهلیت تمتع که از بدو تولد به انسان تعلق می‌گیرد، اهلیت استیفا با توجه به شرایط خاصی کسب می‌شود و به طور کامل به شخص اجازه می‌دهد تا به طور مستقل و بدون نیاز به قیم یا ولی، حقوق خود را اعمال کند.
شرایط کسب اهلیت استیفا
* سن قانونی: در اکثر نظام‌های حقوقی، رسیدن به سن قانونی (معمولاً ۱۸ سالگی) یکی از مهم‌ترین شرایط برای کسب اهلیت استیفا است.
* قوه قضاوت: شخص باید توانایی قضاوت و تشخیص منافع خود را داشته باشد.
* عدم محجوریت: شخص نباید به دلایلی مانند جنون، سفاهت یا صغر سنی محجور شناخته شود.
اهمیت اهلیت استیفا
* استقلال حقوقی: اهلیت استیفا به شخص این امکان را می‌دهد تا به عنوان یک فرد مستقل در روابط حقوقی شرکت کند.
* انعقاد قرارداد: اشخاصی که اهلیت استیفا دارند می‌توانند قراردادهای مختلفی را منعقد کنند و به تعهدات خود عمل کنند.
* مدیریت اموال: افراد دارای اهلیت استیفا می‌توانند اموال خود را مدیریت کرده و در مورد آن تصمیم‌گیری کنند.
* شرکت در دعاوی: این افراد می‌توانند به عنوان خواهان یا خوانده در دعاوی حقوقی شرکت کنند.
محدودیت‌های اهلیت استیفا
* محجوریت: اشخاصی که به دلایلی مانند جنون یا سفاهت محجور شناخته می‌شوند، اهلیت استیفا کامل ندارند و نیاز به قیم یا ولی دارند.
* سنین پایین‌تر از سن قانونی: کودکان و نوجوانان زیر سن قانونی به طور کامل دارای اهلیت استیفا نیستند و برای انجام برخی امور حقوقی نیاز به اجازه ولی یا قیم دارند.
تفاوت اهلیت تمتع و اهلیت استیفا
اهلیت استیفا توانایی اعمال حق است. برخلاف اهلیت تمتع که از بدو تولد وجود دارد، اهلیت استیفا با رسیدن به سن قانونی و داشتن شرایط خاص به دست می‌آید. برای مثال، یک کودک خردسال گرچه اهلیت تمتع دارد اما به دلیل نداشتن اهلیت استیفا نمی‌تواند قرارداد منعقد کند یا مالکیت خود را به تنهایی اداره کند.
به طور خلاصه، اهلیت استیفا به معنای توانایی شخص برای استفاده از حقوق خود است و برای انجام بسیاری از امور حقوقی ضروری است.