اهلیت تمتع به معنای توانایی و شایستگی ذاتی هر فرد برای دارا بودن حق است. به عبارت ساده‌تر، هر انسانی از بدو تولد حق دارد که صاحب اموال، حقوق و منافع باشد. این حق ذاتی و جدایی‌ناپذیر از انسان است و نیازی به کسب شرایط خاصی ندارد.
ویژگی‌های اهلیت تمتع:
* ذاتی بودن: اهلیت تمتع از بدو تولد به انسان تعلق می‌گیرد و نیاز به انجام هیچ‌گونه اقدامی برای کسب آن نیست.
* عمومی بودن: این اهلیت شامل همه افراد می‌شود و تفاوتی بین افراد از نظر نژاد، جنس، دین و ملیت قائل نیست.
* دائمی بودن: اهلیت تمتع تا پایان عمر فرد ادامه دارد و از بین نمی‌رود.
تفاوت اهلیت تمتع و اهلیت استیفا
اهلیت استیفا توانایی اعمال حق است. برخلاف اهلیت تمتع که از بدو تولد وجود دارد، اهلیت استیفا با رسیدن به سن قانونی و داشتن شرایط خاص به دست می‌آید. برای مثال، یک کودک خردسال گرچه اهلیت تمتع دارد اما به دلیل نداشتن اهلیت استیفا نمی‌تواند قرارداد منعقد کند یا مالکیت خود را به تنهایی اداره کند.
اهمیت اهلیت تمتع
* اساس حقوق مالکیت: اهلیت تمتع پایه و اساس حقوق مالکیت است. به موجب این اهلیت، هر فرد می‌تواند مالک اموال منقول و غیرمنقول باشد.
* ضامن استقلال فردی: این اهلیت به افراد امکان می‌دهد تا استقلال مالی داشته باشند و از حقوق خود دفاع کنند.
* مبنای بسیاری از حقوق دیگر: بسیاری از حقوق دیگر مانند حق ارث، حق وصیت و حق انعقاد قرارداد بر پایه اهلیت تمتع استوار است.
مثال‌هایی از حقوق ناشی از اهلیت تمتع
* حق مالکیت: هر فرد می‌تواند مالک اموال منقول و غیرمنقول باشد.
* حق ارث: هر فرد می‌تواند از اموال مورث خود ارث ببرد.
* حق وصیت: هر فرد می‌تواند در مورد اموال خود وصیت کند.
* حق انعقاد قرارداد: هر فرد با رسیدن به سن قانونی می‌تواند قرارداد منعقد کند.
به طور خلاصه، اهلیت تمتع حق ذاتی هر فرد برای دارا بودن اموال و حقوق است و از مهم‌ترین اصول حقوقی محسوب می‌شود.