بافت ناپایدار به بخش‌هایی از شهر گفته می‌شود که حداقل یکی از سه شاخص زیر را دارا باشند:
* ریزدانگی: بیش از ۵۰ درصد پلاک‌های این مناطق مساحتی کمتر از ۲۰۰ متر مربع داشته باشند. به عبارت دیگر، قطعات زمین در این مناطق بسیار کوچک هستند.
* ناپایداری: بیش از ۵۰ درصد ساختمان‌های این مناطق ناپایدار و فاقد سیستم سازه‌ای مناسب باشند. این ساختمان‌ها عموماً قدیمی و فرسوده هستند.
* نفوذناپذیری: بیش از ۵۰ درصد معابر این مناطق عرضی کمتر از ۶ متر داشته باشند. کوچه‌ها و خیابان‌های تنگ و باریک یکی از ویژگی‌های بارز بافت‌های ناپایدار است.
تفاوت بافت ناپایدار و بافت فرسوده :
* بافت ناپایدار: حداقل یکی از سه شاخص بالا را دارا باشد.
* بافت فرسوده: هر سه شاخص بالا را به طور همزمان دارا باشد.
چرا بافت ناپایدار مهم است؟
* پتانسیل تبدیل به بافت فرسوده: بافت‌های ناپایدار به دلیل وجود مشکلات ساختاری و اجتماعی، پتانسیل تبدیل شدن به بافت‌های فرسوده را دارند.
* نیاز به برنامه‌ریزی: شناسایی و برنامه‌ریزی برای نوسازی و بهسازی بافت‌های ناپایدار، از گسترش بافت‌های فرسوده جلوگیری می‌کند.
* توسعه شهری پایدار: با نوسازی بافت‌های ناپایدار، می‌توان به توسعه شهری پایدار کمک کرد.
اهمیت نوسازی بافت‌های ناپایدار:
* کاهش خطر بلایای طبیعی: نوسازی ساختمان‌های ناپایدار، خطر وقوع حوادث مانند زلزله را کاهش می‌دهد.
* بهبود کیفیت زندگی: با نوسازی، امکانات شهری مانند آب، برق، گاز و فاضلاب بهبود یافته و کیفیت زندگی ساکنان افزایش می‌یابد.
* حفظ هویت شهری: با نوسازی هوشمندانه، می‌توان هویت تاریخی و فرهنگی بافت‌های قدیمی را حفظ کرد.
راهکارهای نوسازی بافت‌های ناپایدار:
* تامین مالی: ارائه تسهیلات و وام‌های مناسب برای نوسازی
* تغییر قوانین و مقررات: اصلاح قوانین و مقررات برای تسهیل فرآیند نوسازی
* تشویق مالکان: ارائه مشوق‌های مالی و غیرمالی به مالکان برای نوسازی ساختمان‌های خود
* تامین زیرساخت‌ها: بهبود زیرساخت‌های شهری در مناطق ناپایدار
* شرکت دادن ساکنان: مشارکت ساکنان در تصمیم‌گیری و اجرای طرح‌های نوسازی