تَرَک هایی که روی اجزای ساختمان ایجاد میشود.
ترک های ایجاد شده در هر ساختمان می تواند معرف ضعف در ظرفیت باربری اسکلت ساختمان و استحکام آن باشد و ممکن است در اثر عواملی مانند نشست بوده و نشان دهنده شرایط خطرناک ساختمان باشد اما در بیشتر موارد علل پیدایش ترک ها که ظاهر نامطلوبی هم دارند از نظر ایستایی ساختمان خطرناک نیستند و منشایی غیر از نشست دارند.
نشست ساختمان ، طراحی ضعیف ، اجرای غیر اصولی ، احداث بنا بر روی خاک سست ، زلزله از جمله علت های ترک در ساختمان و یا سازه است.
انواع ترک های ساختمانی به لحاظ منشاء
انواع ترک به لحاظ فعالیت
– ترک مرده
– ترک زنده
انواع ترک از نظر اندازه
– ترک های عمیق و عریض
ترک بزرگ . که معمولا در اثر نشست فونداسیون های منفرد یا نواری و یا ضعف مقاومتی اعضای سازه ای ایجاد می شوند و خطرناک هستند.
– ترک متوسط ترک های با عرض و عمق متوسط 0.5 تا 2.5 میلی متر
– ترک مویی با عرض کمتر از 0.5 میلی متر
انواع ترک به لحاظ اعضا
ترک دیوار
ترک ستون بتنی
ترک تیر بتنی
ترک کف
ترک دیوار
ترک در دیوارها می تواند تنها در سطوح ظاهری و اندودها نمایان شوند که عموما ترک های غیر سازه ای بوده و ترک مرده محسوب می شوند و مشکل چندانی ندارند.
انواع ترک دیوار
ترک افقی
ترک عمودی
ترک‌مورب
ترک پلکانی
ترک پراکنده
ترک مارپیچ
ترک افقی
در راستای افقی دیوار ایجاد میشود.
دلایل بروز ترک افقی
به دلیل اجرای دو مرحله‌ای دیوار، ناپیوستگی در محل اتصال دو مرحله به دلیل نشست گرد و غبار خاک ایجاد میشود که اگر بنا محل اتصال را تمیز نکند ترک افقی ایجاد میشود.
– اگر دیوار در یک مرحله ایجاد شود، دیوار کمانش کرده و در اصطلاح شکم می‌دهد که از علل ایجاد ترک افقی می‌باشد.
– دیوارهایی که به آن ها نیرویی همانند خاک از پشت وارد می شود.
– خیز برداشتن تیر زیر دیوار در اثر بارگذاری بیش از حد و یا نامتقارن و در نتیجه ایجاد ترک های برشی از اولین و پایین ترین رج های دیوار در محل ملات بین بلوک ها.
ترک عمودی
ترکهای عمودی سازه‌ای بوده و اگر عمق و عرضشان زیاد باشد از اهمیت زیادی برخوردارند.
علت ایجاد ترک عمودی
– به دلیل نبود شناژ قائم یا کمبود آن و یا وجود فاصله زیاد بین شناژها ایجاد می شود.
– در صورتی که پی زیر دیوار حرکت و یا نشست یک طرفه داشته باشد ترک های عمودی ایجاد می نماید.
– ترک های ناشی از عدم وجود هشتگیر در دیوارها و یا عدم چسبندگی دو تکه به هم که معمولا در محل اتصال دیوار به ستون یا محل پرشده پنجره یا طاقچه ایجاد می شود.
– ترک های ناشی از انقباض و انبساط در محل لوله بخاری، داکت ها و رایزرها که این ترک ها مویی و در اندازه 0.5 تا 0.7 میلی متر هستند و راه کارهای پیشگیری از آن در بخش نازک کاری تشریح می شود.
– ترک ناشی از واکنش قلیایی سنگدانه در بتن ،این واکنش سبب انبساط بتن شده و در نهایت نیز منجر به ترک خوردگی و کاهش ایمنی، عمر آن خواهد شد. نوع ترک های این واکنش به صورت چند ضلعی است.
ترک مایل
ترک مورب.ترک با زاویه 45 درجه نسبت به راستای افقی، مورب می‌باشند که اغلب در اثر نشست دیوار ایجاد شده و نشانه شکسته شدن دیوار است. این نوع از ترکها بسیار خطرناک است.
ترک پلکانی
که نوعی ترک مورب است، ترک خطوط عمودی و افقی بین بلوک ها را به علت ضعف ملات و ناهمگن بودن مصالح اتصال طی می کند و علت اصلی آن نشست خاک در زیر ساختمان است.
ترک پراکنده
ترک پوست سوسماری
این ترکها به شکل شبکه نامنظم در اندود دیوارها و دالهای بتنی بصورت ترکهای موئی قابل مشاهده است که بعلت آبرفتگی اندود یا بتن در سطح ایجاد می شوند.
تر ک مارپیچی
این ترک ها بعلت تنش های پیچشی در تیرها یا ستون ها قابل مشاهده است.
ترک ستون بتنی
انواع ترک بر روی ستون بتنی
تر ک قطری ستون بتنی
ناشی از کم بودن سطح مقطع فولاد مورد نیاز ، ضعف مقاومت بتن و بطور کلی پائین بودن بودن ظرفیت باربری ستون باشد.
ترک افقی ستون بتنی
این دسته از ترک ها در محل اتصال تیر با ستون و بر اثر ضعف مقاومت خمشی و کمبود فولاد پدیدار می شوند.
ترک هم راستا با ستون بتنی
این ترک ها به علت ضعف مقاومت فشاری بتن و همچنین زیاد بودن فاصله تنگ ها و افزایش بار غیر مجاز در ستون اتفاق می افتد .
ترک ناشی از واکنش شیمیایی میلگردها
این ترکها در ستون بتنی در امتداد میلگردها رخ می‌دهد. این ترکها معمولاً عرض یکسانی دارند.خوردگی میلگردها ، کافی نبودن پیوند بتن و میلگردهای فولادی ، دلیل وقوع این ترکها است.
ترک تیر بتنی
ترک در تیرهای بتنی به دو دسته ترک های ناشی از تنش های خمشی و ترک های ناشی از تنش های برشی تقسیم می شوند . که بسته به شرایط تکیه گاهی محل وقوع آنها تغییر می نماید .
میلگردهای طولی برای مقابله با تر کهای خمشی و خاموت ها برای مقابله با تنش های برشی در تیر بتنی تعبیه می گردند.
ترک کف
که در انواع عمیق آن در نتیجه نشست پی نمایان می شوند و بسیار خطرناک اند، در برخی موارد نیز در اثر انقباض و انبساط های سطحی سرامیک و کاشی کف رخ می دهد که در این صورت نگرانی زیادی وجود ندارد.
ترک بعد از زلزله
ترک های ناشی از دریفت طبقات حاصل از حرکات رفت و برگشتی زلزله به دلیل اعمال تنش کششی بیش از ظرفیت کششی دیوار در نتیجه ی جابجایی قسمت فوقانی ایجاد می شود، بعد از جابجایی، شکل مستطیلی قاب به متوازی الاضلاع تبدیل شده و این افزایش طول قطر تولید تنش کششی و در نتیجه ترک می نماید.
ترک گچ کاری
ضخامت زیاد گچ، گچ کاری در شرایطی که هوا بسیار سرد است، استفاده از گچ مرده ، زیاد بودن آب در ملات گچ ، عدم اجرای چفت در لبه ها و محد اتصال سقف به دیوار قبل از خشک شدن گچ
ترک سقف تیرچه بلوک
سست شدن یا افت فونداسیون ، نفوذ نمک و سولفات به بتن، طراحی ضعیف سازه، بروز آتش سوزی، استفاده از مصالح بی کیفیت و… از دلایل ترک خوردن سقف تیرچه وبلوک است.
روش‌های ترمیم ترک
– دوخت ترک (Crack Stitching)
در روش دوخت ترک با حفر شیارهای متقاطع بر مسیر ترک و نصب گیره های دوخت در جهت مناسب نسبت به مسیر ترکبه به وسیله چسب اپوکسی، المان ترک خورده تعمیر می گردد.
– ترمیم ترک با استفاده از کامپوزیت FRP
– تزریق رزین اپوکسی (Epoxy Resin Injection)
ترمیم ترک به روش تزریق رزین عبارت است از تزریق اپوکسی با فشار پمپ (Epoxy injection) و یا بصورت ًثقلی به داخل ترک