ید عدوانی/ تصرف من غیر حق
هرگاه کسی که ملک ديگری را با زور و اجبار و بدون رضايت مالک متصرف شدو بهره داری کند.
عدوان در لغت یعنی ظلم و ستم آشکار.
تصرف عدوانی یعنی خارج شدن مال از ید مالک یا قائم مقام قانونی او بدون رضایت او و یا بدون مجوز قانونی. عدم رضای مالک یا عدم اذن قانونی او موجب تحقق عدوان است.
این نوع تصرف در ماده ۳۰۸ قانون مدنی بیان شده و مفاد این ماده از حدیث ” عَلَى الید ” گرفته شده است. که حدیثى معروف از پیامبر اسلام است .
عَلَى الیدِ ما اخَذَتْ حَتّى تُؤَدّى (تُؤَدّیهِ)
مضمون آن این است كه هركس از راه نامشروع در مال دیگرى تصرف كند، ضامن آن است تا آنكه آن را به صاحبش بازگرداند.
دعوای تصرف عدوانی در مادۀ ۱۵۸ قانون آئین دادرسی مدنی دادگاه‌های عمومی و انقلاب تعریف گردیده است .
تصرف عدوانی فقط شامل اموال غیرمنقول است لذا اگر کسی به صورت عدوانی اتومبیل یا تلفن همراه یا مال منقول دیگری را از تصرف او خارج سازد، تصرف عدوانی نیست.
اگر مال با رضایت متصرف سابق از تصرف او خارج شده باشد و به تصرف دیگری درآید سپس متصرف سابق از رضایت خویش پشیمان شده و عدول نماید، تصرف عدوانی نیست .
و چنانچه شخصی ملک خود را برای مدتی رها کند، به نحوی که هیچ تصرفی بر آن نداشته باشد و شخص دیگری در این مدت، ملک مورد نظر را تصرف نماید، تصرف عدوانی نخواهد بود؛ زیرا متصرف فعلی، مال را از تصرف متصرف سابق خارج نکرده، بلکه ملکی را که قبلاً از تصرف وی خارج شده بود، تصرف کرده است