حقوق شبه دینی (دین از مدیون)
(Intellectual Property Rights) حقوق معنوی دسته‌ای از حقوق هستند که به طور خاص به آفرینش‌های فکری و خلاقانه انسان تعلق می‌گیرند. حق معنوی از پدیدآورندگان این آثار در برابر سوء استفاده و بهره‌برداری غیرمجاز محافظت می‌کنند.
انواع حقوق معنوی
حقوق شبه دینی به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
* حقوق مؤلف: این حقوق به پدیدآورندگان آثار ادبی، هنری، علمی و نرم‌افزاری تعلق می‌گیرند. حقوق مؤلف شامل حق نشر، حق تکثیر، حق ترجمه، حق اقتباس و سایر حقوق مربوط به اثر است.
* حقوق مالکیت صنعتی: این حقوق به مخترعان، طراحان صنعتی و صاحبان علائم تجاری تعلق می‌گیرند. حقوق مالکیت صنعتی شامل حق ثبت اختراع، حق ثبت طرح صنعتی و حق ثبت علامت تجاری است.
ویژگی‌های حقوق معنوی
* ارتباط با آفرینش فکری: حقوق شبه دینی، مستقیماً به آفرینش‌های فکری و خلاقانه انسان مرتبط هستند.
* انحصار: حقوق شبه دینی، به پدیدآورنده اثر، حق انحصاری استفاده و بهره‌برداری از اثر خود را می‌دهند.
* مدت محدود: حقوق شبه دینی، معمولاً دارای مدت محدود هستند و پس از مدتی (با توجه به نوع حق) از بین می‌روند.
* قابلیت انتقال: حقوق شبه دینی، قابل انتقال به دیگران هستند.
اهمیت حقوق شبه دینی
حقوق شبه دینی، نقش مهمی در تشویق و حمایت از آفرینش‌های فکری و خلاقانه ایفا می‌کنند. این حقوق، به پدیدآورندگان آثار اجازه می‌دهند تا از منافع اقتصادی و معنوی آثار خود بهره‌مند شوند و از سوء استفاده و بهره‌برداری غیرمجاز از آنها جلوگیری کنند.
نمونه‌های حقوق شبه دینی
* حقوق مؤلف کتاب، فیلم، موسیقی، نرم‌افزار و سایر آثار ادبی و هنری
* حقوق مالکیت صنعتی اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری
نکات مهم
* حقوق شبه دینی، در قوانین ملی و بین‌المللی مورد حمایت قرار دارند.
* برای ثبت و حمایت از حقوق شبه دینی، باید مراحل قانونی مربوطه را طی کرد.
* در صورت نقض حقوق شبه دینی، می‌توان از طریق مراجع قانونی، اقدام به احقاق حق کرد.