خشت زنی یا قالب‌زنی خشت، فرآیندی است که در آن خشت خام (آجر نپخته) به شکل و اندازه دلخواه در می‌آید. این روش از دیرباز در ساخت و ساز بناها مورد استفاده قرار می‌گرفته و هنوز هم در برخی مناطق جهان کاربرد دارد.
مراحل خشت زنی:
* تهیه خاک: ابتدا خاک مناسب برای خشت زنی انتخاب می‌شود. این خاک معمولاً خاک رس است که دارای خاصیت چسبندگی بالایی است.
* آماده‌سازی خاک: خاک رس را با آب مخلوط می‌کنند و به خوبی ورز می‌دهند تا گل одноدست و نرمی به دست آید. در برخی موارد برای افزایش مقاومت خشت، به آن کاه یا ماسه نیز اضافه می‌کنند.
* قالب‌زنی: گل آماده شده را درون قالب‌های چوبی یا فلزی که به شکل و اندازه دلخواه ساخته شده‌اند، می‌ریزند.
* خشک کردن: خشت‌های قالب‌زده شده را در معرض آفتاب قرار می‌دهند تا خشک شوند. این مرحله ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد.
* پخت: (اختیاری) برای افزایش مقاومت و دوام خشت‌ها، آنها را در کوره‌های مخصوص می‌پزند. این مرحله باعث می‌شود خشت‌ها سخت‌تر و مقاوم‌تر شوند.
ابزار و وسایل مورد نیاز:
* خاک رس
* آب
* قالب‌های چوبی یا فلزی
* ماله
* بیل
* فرقون
* کوره (در صورت پخت خشت)
نکات مهم در خشت زنی:
* خاک رس باید به خوبی ورز داده شود تا گل одноدست و نرمی به دست آید.
* قالب‌ها باید تمیز و صاف باشند تا خشت‌ها به راحتی از آنها جدا شوند.
* خشت‌ها باید به طور کامل خشک شوند تا از ترک خوردن آنها جلوگیری شود.
* در صورت پخت خشت‌ها، باید دمای کوره به دقت کنترل شود تا خشت‌ها به طور یکنواخت پخته شوند.
کاربردهای خشت:
خشت به عنوان مصالح ساختمانی در ساخت خانه‌ها، دیوارها، طاق‌ها و سایر بناها مورد استفاده قرار می‌گیرد. خشت‌های پخته شده (آجر) مقاومت بیشتری دارند و در ساختمان‌های مقاوم‌تر کاربرد دارند.
مزایای استفاده از خشت:
* ارزان و در دسترس بودن مواد اولیه
* سادگی فرآیند تولید
* عایق حرارتی و صوتی مناسب
* قابلیت بازیافت
معایب استفاده از خشت:
* مقاومت کم در برابر رطوبت و زلزله (در صورت عدم پخت)
* نیاز به فضای زیاد برای خشک کردن خشت‌ها
* طولانی بودن فرآیند تولید (در صورت پخت)
مطالب مرتبط
* automatic bricks making machine
خشت زنی مکانیزه آجر – ویدئو