به اموال مدیون اعم از منقول و غیرمنقول که برای امرار معاش و تامین مایحتاج اولیه ایشان ضرورت وجود آن برای حیات خود و خانواده خویش احساس می شود، مستثنیات دین گویند.
منزل مسکونی در شان ، ودیعه مسکن ، خودرو یا وسیله نقلیه که وسیله امرار معاش است ، تلفن ، لوازم کار مثل لپ تاپ ، کتاب و.. یا هر نوع اموال دیگر می تواند جزء مستثنیات دین باشد. البته معیار مستثنیات دین در هر قانون نسبت به مسیر اجرای آن متفاوت است. و به تشخیص قاضی پرونده مشخص می شود.
در توقیف اموال مدیون ، مستثنیات دین جزء فهرست توقیفی ذکر نمی شود و مدیون می تواند با حمایت قانون از آنها استفاده کند و درخواست طلبکار نسبت به توقیف آنها پذیرفته نمی شود.
قوانین حمایتی از مدیون
- ماده ۵۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی، ماده ۶۵ قانون اجرای احکام مدنی،
- ماده ۶۱ آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا
- ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی،
نکات مهم در مستثنیات دین :
- اگر مدیون که برخی از اموالش مشمول مستثنیات دین شده است، فوت کند، دیگر مستثنیات دین شامل حال وی نمی شود، چون در اینجا صحبت از ماترک مدیون است و ابتدا باید دیون متوفی پرداخت شود.
- مطابق قانون اجرای احکام مدنی، حقوق کارمندان دولت یا نهادهای خصوصی در صورتی که صاحب اولاد و همسر باشند، تنها یک چهارم و اگر اولاد و همسر نداشته باشند، یک سوم از حقوق ماهیانه ایشان توقیف می شود.
- خودروی شخصی مدیون اگر صرفاً برای استفاده شخصی بوده باشد، مشمول مستثنیات دین نمی شود و می توان آن را توقیف کرد.