پمپ رفت و برگشتی تک اثر یکی از انواع پمپ جابجایی مثبت است که برای پمپاژ سیالات استفاده می‌شود. در این نوع پمپ، پیستون تنها در یک جهت حرکت می‌کند و سیال را جابجا می‌کند. به عبارت ساده‌تر، در هر چرخه کاری، پیستون سیال را به داخل سیلندر می‌کشد و سپس با حرکت به جلو، آن را به بیرون می‌راند.
نحوه عملکرد
* مکش: هنگامی که پیستون به سمت عقب حرکت می‌کند، خلائی در سیلندر ایجاد می‌شود. این خلا باعث می‌شود که سیال از طریق شیر ورودی وارد سیلندر شود.
* تخلیه: با حرکت پیستون به سمت جلو، سیال درون سیلندر فشرده شده و از طریق شیر خروجی به بیرون رانده می‌شود.
اجزای اصلی
* سیلندر: محفظه‌ای است که پیستون در آن حرکت می‌کند.
* پیستون: قطعه‌ای متحرک است که در داخل سیلندر حرکت می‌کند و سیال را جابجا می‌کند.
* شیر ورودی: به سیال اجازه می‌دهد تا وارد سیلندر شود.
* شیر خروجی: سیال را از سیلندر به بیرون هدایت می‌کند.
* میل لنگ: حرکت دورانی موتور را به حرکت خطی پیستون تبدیل می‌کند.
مزایا
* قابل اعتماد: ساختار ساده و قطعات کمتر باعث افزایش قابلیت اطمینان این نوع پمپ‌ها می‌شود.
* قابلیت پمپاژ سیالات ویسکوز: به دلیل فشار بالایی که ایجاد می‌کنند، برای پمپاژ سیالات غلیظ و ویسکوز مناسب هستند.
* خود پرایمینگ: این پمپ‌ها نیازی به پر شدن اولیه از سیال ندارند و به طور خودکار پرایم می‌شوند.
معایب
* دبی ناهموار: دبی خروجی این پمپ‌ها به صورت پالسی و ناهموار است.
* لرزش و صدا: به دلیل حرکت رفت و برگشتی پیستون، این پمپ‌ها لرزش و صدای بیشتری نسبت به پمپ‌های سانتریفیوژ ایجاد می‌کنند.
* راندمان پایین‌تر: راندمان حجمی این پمپ‌ها به دلیل نشت‌های داخلی و اصطکاک کمتر از پمپ‌های سانتریفیوژ است.
کاربردها
* سیستم‌های آبرسانی: برای پمپاژ آب از چاه‌ها و مخازن.
* صنعت نفت و گاز: برای پمپاژ نفت خام و سایر سیالات هیدروکربنی.
* صنعت شیمیایی: برای پمپاژ مواد شیمیایی خورنده و سمی.
* سیستم‌های هیدرولیک: برای ایجاد فشار در سیستم‌های هیدرولیکی.
مقایسه با پمپ‌های دو اثر
در پمپ‌های دو اثر، هر دو طرف پیستون برای جابجایی سیال استفاده می‌شود که باعث افزایش دبی و کاهش نوسانات فشار می‌شود. اما ساختار این پمپ‌ها پیچیده‌تر و هزینه آن‌ها بیشتر است.
در چه مواردی از پمپ رفت و برگشتی تک اثر استفاده می‌شود؟
از این پمپ‌ها معمولاً در مواردی استفاده می‌شود که نیاز به فشار بالا و دبی کم باشد و کیفیت سیال اهمیت زیادی داشته باشد. همچنین برای پمپاژ سیالات ویسکوز و خورنده نیز بسیار مناسب هستند.