Residual Current Device
RCD از انواع کلید محافظ جان یا کلید جریان نشتی ترجمه می‌شود. این دستگاه الکتریکی نقش بسیار مهمی در ایمنی سیستم‌های برق ایفا می‌کند و از بروز حوادث برق‌گرفتگی جلوگیری می‌کند.
چگونه کار می‌کند؟
کلید RCD با مقایسه جریان ورودی و خروجی کار می‌کند. در حالت عادی، این دو جریان با هم برابر هستند. اما اگر به هر دلیلی بخشی از جریان به زمین نشتی پیدا کند، این تعادل بر هم می‌خورد و کلید RCD به سرعت مدار را قطع می‌کند.
چرا به RCD نیاز داریم؟
* جریان نشتی: هنگامی که عایقی در سیستم برق دچار نقص شود، جریان برق به جای عبور از مسیر اصلی، ممکن است به زمین نشتی پیدا کند. این جریان نشتی می‌تواند باعث برق‌گرفتگی افراد شود.
* اهمیت سرعت عمل: کلید RCD با سرعت بسیار بالایی جریان نشتی را تشخیص داده و مدار را قطع می‌کند. این سرعت عمل، عامل اصلی در نجات جان افراد است.
انواع کلید RCD
کلیدهای RCD در انواع مختلفی با حساسیت‌های متفاوت تولید می‌شوند. برخی از انواع رایج عبارتند از:
* RCD AC: برای تشخیص جریان‌های نشتی متناوب (AC) مناسب است.
* RCD A: هم جریان‌های نشتی متناوب و هم جریان‌های نشتی مستقیم (DC) را تشخیص می‌دهد.
* RCD B: حساسیت بالاتری نسبت به RCD نوع A دارد و برای مکان‌هایی که رطوبت بالا است یا افراد با حساسیت بیشتر به برق در آن رفت‌وآمد می‌کنند، مناسب است.
مزایای استفاده از RCD
* حفاظت از جان: مهم‌ترین مزیت RCD، حفاظت از جان افراد در برابر برق‌گرفتگی است.
* جلوگیری از آتش‌سوزی: جریان نشتی می‌تواند باعث ایجاد حرارت و در نهایت آتش‌سوزی شود. RCD با قطع سریع مدار، از بروز آتش‌سوزی جلوگیری می‌کند.
* افزایش ایمنی سیستم برق: استفاده از RCD باعث افزایش ایمنی کلی سیستم برق می‌شود.
محل نصب RCD
RCD باید در ابتدای هر مدار یا گروهی از مدارها نصب شود. به عنوان مثال، می‌توان RCD را در تابلو برق ورودی ساختمان، قبل از هر پریز یا دستگاه برقی نصب کرد.
نکات مهم در مورد RCD
* نصب توسط افراد متخصص: نصب RCD باید توسط افراد متخصص و با رعایت استانداردهای ایمنی انجام شود.
* بازرسی دوره‌ای: RCD نیاز به بازرسی دوره‌ای دارد تا از عملکرد صحیح آن اطمینان حاصل شود.
* تعویض به موقع: در صورت خرابی RCD، باید آن را با یک RCD جدید و مناسب جایگزین کرد.
تفاوت کلید ELCB و کلید RCD
کلیدهای ELCB و RCD هر دو برای حفاظت از افراد در برابر برق‌گرفتگی در سیستم‌های الکتریکی استفاده می‌شوند. هر دو این کلیدها در صورت بروز نشتی جریان، مدار را قطع می‌کنند. با این حال، تفاوت‌های مهمی بین این دو نوع کلید وجود دارد که در زیر به آن‌ها پرداخته می‌شود:
کلید ELCB
* اصل کار: ELCB بر اساس اختلاف ولتاژ بین فاز و زمین عمل می‌کند. اگر به هر دلیلی جریان نشتی به زمین رخ دهد، ولتاژ زمین افزایش می‌یابد و ELCB مدار را قطع می‌کند.
* حساسیت: حساسیت ELCB نسبت به جریان‌های نشتی کم‌تر از RCD است.
* معایب: ELCB به کیفیت زمین سیستم بسیار حساس است و در صورتی که سیستم زمین به خوبی طراحی نشده باشد، ممکن است به درستی عمل نکند. همچنین، ELCB قادر به تشخیص همه انواع جریان‌های نشتی نیست.
کلید RCD
* اصل کار: RCD با مقایسه جریان ورودی و خروجی مدار کار می‌کند. اگر جریان ورودی و خروجی برابر نباشد (یعنی بخشی از جریان به زمین نشتی کرده باشد)، RCD مدار را قطع می‌کند.
* حساسیت: RCD بسیار حساس‌تر از ELCB است و قادر به تشخیص جریان‌های نشتی بسیار کم نیز می‌باشد.
* مزایا: RCD به کیفیت زمین سیستم وابسته نیست و عملکرد آن مستقل از سیستم زمین است. همچنین، RCD قادر به تشخیص همه انواع جریان‌های نشتی است.
تفاوت کلید RCCB و کلید RCD:
در برخی منابع، از اصطلاح RCCB و RCD استفاده می‌شود. این دو اصطلاح عملاً یکسان هستند.