گسل

(Fault)

گسل یکی از انواع شکستگی‌های پوسته زمین است که در آن، شکستگی‌ها نسبت به یکدیگر جابجا می شوند.

به طور کلی، جابجایی بلوک‌های گسل نسبت به یکدیگر از چند سانتی‌متر تا چندصد کیلومتر تغییر می‌کند. بازه گسترش طولی (امتداد) گسل‌ها نیز بین چند میلی‌متر تا چند هزار کیلومتر است.

پوسته کره زمین، از چندین صفحه تکتونیکی تشکیل می‌شود. این صفحات، به طور مداوم بر روی گوشته زمین در حال حرکت هستند. تنش‌های ناشی از حرکت صفحات تکتونیکی و برخورد آن‌ها با یکدیگر، تغییر شکل و شکستی سنگ‌های پوسته را به همراه دارد.

شکستگی‌های پوسته زمین به دو دسته درزه و گسل تقسیم می‌شوند.

 

شناخته‌شده‌ترین گسل‌های ایران

گسل‌های زاگرس
راندگی اصلی زاگرس، دورود، نهاوند، گارون، صحنه، مروارید، پیرانشهر، کازرون، دنا (دینار)، میناب، اردل، زردکوه، آغاجاری، مارون

گسل‌های ایران مرکزی
دورونه (کویر بزرگ)، بینالود، میامی (شاهرود)، ترود و انجیلو، کلمرد، پشت‌بادام، قم-زفره، ایندس، دهشیر (نایین-بافت)، سروستان، شهداد، کوهبنان، جُرجافک، گلباف (گوک)، نایبند

گسل‌های شرق و جنوب شرقی ایران
نهبندان، بشاگرد، هریرود

گسل‌های البرز غربی و آذربایجان
ارومیه-زرینه‌رود، آستارا (تالش)، تبریز، سلطانیه

گسل‌های البرز
البرز، سمنان، مشا-فشم، کندوان، شمال تهران، دامغان، عطاری

مطالعات بر روی کانون زمین‌لرزه‌های اخیر ایران نشان می‌دهند بسیاری از گسل‌های ایران، هم‌اکنون فعال هستند.

خطرناک‌ترین گسل‌های ایران

تبریز ، سمنان ، آستارا ، ارومیه ، بزرگ کویر ، قم-زفره ، هیرود ، نهبندان ، نایبند ، کازرون ، تهران ، هیرمند ، بندرعباس ، بافران ، کوه خضر