تحریر ترکه به معنای صورت‌برداری و فهرست کردن دقیق ماترک ( اموال و دارایی‌های شخص فوت شده) و همچنین بدهی‌ها و تعهدات اوست. این فرآیند با هدف مشخص شدن دقیق میزان ماترک و آماده‌سازی برای تقسیم آن بین ورثه انجام می‌شود. به عبارت دیگر، با تحریر ترکه، یک تصویر شفاف و کامل از دارایی‌ها و بدهی‌های فرد فوت شده به دست می‌آید.
چرا تحریر ترکه اهمیت دارد؟
تحریرترکه از جنبه‌های مختلفی حائز اهمیت است:
* حفظ حقوق ورثه و طلبکاران :
با مشخص شدن دقیق اموال و بدهی‌ها، از تضییع حقوق وراث یا طلبکاران جلوگیری می‌شود.
* جلوگیری از اختلافات احتمالی:
وقتی همه چیز به صورت رسمی و دقیق ثبت شود، اختلافات بعدی بین ورثه بر سر اموال کمتر می‌شود.
* مشخص شدن سهم‌الارث :
پس از تحریرترکه و کسر بدهی‌ها، میزان دقیق خالص دارایی که قرار است بین ورثه تقسیم شود، مشخص می‌گردد.
* حمایت از حقوق بستانکاران :
اگر متوفی بدهی داشته باشد، تحریرترکه به شناسایی و پرداخت این بدهی‌ها از محل ترکه کمک می‌کند.
* پیشگیری از پنهان کردن اموال:
این فرآیند می‌تواند جلوی پنهان کردن یا تصرف غیرقانونی بخشی از اموال توسط برخی ورثه یا اشخاص دیگر را بگیرد.
چه کسانی می‌توانند درخواست تحریر ترکه دهند؟
درخواست تحریرترکه معمولاً از سوی افراد زیر مطرح می‌شود:
* یکی از ورثه:
هر یک از وراث می‌توانند این درخواست را به دادگاه ارائه دهند.
* طلبکار متوفی:
اگر متوفی به کسی بدهکار بوده باشد، طلبکار نیز می‌تواند برای احقاق حق خود درخواست تحریر ترکه کند.
* وصی :
در صورتی که متوفی وصی‌ای برای اداره اموال خود تعیین کرده باشد، وصی نیز می‌تواند این درخواست را مطرح کند.
* موصی‌له :
شخصی که به نفع او وصیتی شده است، نیز می‌تواند در برخی موارد درخواست تحریرترکه دهد.
مراحل تحریر ترکه چگونه است؟
به طور کلی، مراحل تحریرترکه به شرح زیر است:
* تقدیم دادخواست:
متقاضی (ورثه، طلبکار و…) باید دادخواست تحریر ترکه را به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی تقدیم کند.
* ابلاغ به ذینفعان:
پس از ثبت دادخواست، دادگاه به تمام ورثه، وصی (اگر باشد)، و طلبکاران (در صورت شناسایی) ابلاغ می‌کند که در تاریخ و ساعت مشخصی برای تحریر ترکه حاضر شوند. این ابلاغ معمولاً از طریق نشر آگهی نیز صورت می‌گیرد.
* حضور در محل:
در تاریخ مقرر، نماینده دادگاه یا مقامی که از طرف دادگاه تعیین شده، به همراه متقاضی و سایر ذینفعان (در صورت حضور) در محل حاضر می‌شوند.
* صورت‌برداری و فهرست کردن:
– اموال منقول:
اشیای قیمتی، خودرو، لوازم خانه، سهام، حساب‌های بانکی و… فهرست می‌شوند.
– اموال غیرمنقول:
املاک، زمین، ساختمان‌ها و… با مشخصات دقیق ثبتی ذکر می‌شوند.
– بدهی‌ها و دیون:
اگر متوفی بدهی داشته باشد، این بدهی‌ها به همراه اسناد و مدارک مربوطه ثبت می‌شوند.
– وصایا:
اگر وصیت‌نامه‌ای وجود داشته باشد، محتوای آن نیز در صورت‌جلسه قید می‌شود.
* ارزیابی:
در صورت نیاز، اموال توسط کارشناس رسمی دادگستری ارزیابی و ارزش‌گذاری می‌شوند.
* تنظیم صورت‌جلسه:
تمام این اطلاعات به صورت رسمی در یک صورت‌جلسه دقیق ثبت می‌شود. این صورت‌جلسه توسط حاضرین امضا می‌شود و یک نسخه از آن به ذینفعان داده می‌شود.
* کسر دیون و وصایا:
پس از تحریر ترکه، ابتدا بدهی‌های متوفی و سپس وصایای او (تا یک سوم اموال) از مجموع دارایی‌ها کسر می‌شود.
* تقسیم ترکه:
پس از مشخص شدن خالص ترکه، ورثه می‌توانند برای تقسیم آن بر اساس سهم‌الارث قانونی خود اقدام کنند.
⚠️ نکات مهم:
* مهلت قانونی:
برای تحریر ترکه مهلت قانونی خاصی وجود ندارد و میتوان در هر زمانی پس از فوت متوفی درخواست آن را مطرح کرد.
* هزینه تحریر ترکه:
هزینه‌های تحریر ترکه و کارشناسی از محل خود ترکه پرداخت می‌شود.
* حضور وکیل :
در صورت پیچیدگی امور یا برای اطمینان از فرآیند تحریر ترکه ، رعایت حقوق، انجام دقیق ، سریع و جلوگیری از اختلاف ، میتوان از وکیل امور ارث مشاوره گرفته و در خواست خدمات نمود .