Plate tectonics
تکتونیک (Tectonics) شاخه‌ای از زمین‌شناسی است که به مطالعه‌ی نیروهای درونی زمین و اثرات آن‌ها بر روی پوسته‌ی زمین می‌پردازد. این نیروها باعث ایجاد حرکات و تغییر شکل‌هایی در پوسته زمین می‌شوند که در نهایت منجر به پدیده‌هایی مانند زمین‌لرزه، آتشفشان، کوه‌زایی و تشکیل قاره‌ها و اقیانوس‌ها می‌شوند.
تئوری تکتونیک صفحه‌ای
به معنی زمین‌ساخت صفحه‌ای
یکی از مهم‌ترین نظریه‌ها در زمین‌شناسی، تئوری تکتونیک صفحه‌ای است. این نظریه بیان می‌کند که پوسته‌ی زمین به قطعات بزرگی به نام صفحه‌های تکتونیکی تقسیم شده است. این صفحات به طور مداوم روی لایه‌ای از سنگ‌های مذاب به نام آستنوسفر در حال حرکت هستند.
حرکات صفحات تکتونیکی به سه صورت اصلی رخ می‌دهد:
* واگرایی: در این نوع حرکت، دو صفحه از هم دور می‌شوند و پوسته‌ی جدیدی در بین آن‌ها ایجاد می‌شود. این فرایند در مناطق میان‌اقیانوسی مانند رشته‌کوه‌های اقیانوسی رخ می‌دهد.
* همگرایی: در این نوع حرکت، دو صفحه به هم نزدیک می‌شوند و یکی از آن‌ها به زیر دیگری فرو می‌رود. این فرایند در مناطق مرزی قاره‌ها و اقیانوس‌ها رخ می‌دهد و باعث ایجاد کوه‌های بلند، آتشفشان‌ها و گودال‌های اقیانوسی می‌شود.
* امتداد لغز: در این نوع حرکت، دو صفحه در امتداد یکدیگر می‌لغزند و باعث ایجاد زمین‌لرزه‌های بزرگ می‌شوند.
عواقب تکتونیک صفحه‌ای
حرکات صفحات تکتونیکی عواقب بسیاری برای زمین دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* زمین‌لرزه: ناشی از آزاد شدن ناگهانی انرژی در امتداد گسل‌ها
* آتشفشان: ناشی از خروج مواد مذاب از درون زمین به سطح
* کوه‌زایی: تشکیل رشته‌کوه‌های بلند در اثر برخورد صفحات
* تشکیل قاره‌ها و اقیانوس‌ها: تقسیم و ترکیب مجدد قاره‌ها در طول زمان
* تغییرات اقلیمی: تاثیر بر جریان‌های اقیانوسی و توزیع آب و هوا
اهمیت مطالعه‌ی تکتونیک
مطالعه‌ی تکتونیک به دلایل زیر اهمیت دارد:
* پیش‌بینی بلایای طبیعی: با شناخت حرکات صفحات تکتونیکی می‌توان به پیش‌بینی بهتر زمین‌لرزه‌ها و آتشفشان‌ها کمک کرد.
* کشف منابع طبیعی: بسیاری از منابع طبیعی مانند نفت، گاز و مواد معدنی در مناطق تکتونیکی فعال یافت می‌شوند.
* درک تاریخ زمین: با مطالعه‌ی تکتونیک می‌توان به درک بهتری از شکل‌گیری زمین و تغییرات آن در طول تاریخ رسی