Circular Economy
اقتصاد چرخشی یک مفهوم جامع در حوزه اقتصاد و پایداری است که هدفش کاهش ضایعات و استفاده حداکثری از منابع است، برخلاف مدل سنتی اقتصاد خطی.
اقتصاد چرخشی یک رویکرد جامع و سیستمیک است و فقط به بازیافت محدود نمیشود؛ بلکه شامل طراحی، تولید، مصرف، خدمات و بازگرداندن منابع به چرخه تولید میشود.
تعریف ساده اقتصاد چرخشی
* اقتصاد خطی (Linear Economy): «استخراج _ تولید _ مصرف _ دور ریختن»
* اقتصاد چرخشی (Circular Economy): «کاهش مصرف _ استفاده مجدد _ بازیافت _ بازگرداندن منابع به چرخه تولید»
به عبارت دیگر:
هدف این است که محصولات، مواد و منابع تا حد ممکن در چرخه تولید و مصرف باقی بمانند و چیزی هدر نرود.
اصول کلیدی اقتصاد چرخشی
* کاهش ضایعات و پسماند
(Waste Minimization)
طراحی محصولات به گونهای که قابل تعمیر، بازیافت یا دوباره استفاده باشند.
استفاده مجدد و تعمیر
(Reuse & Repair)
محصولات قدیمی تعمیر میشوند یا قطعات آنها در محصولات جدید استفاده میشود.
* بازیافت و بازگرداندن مواد
(Recycle & Remanufacture)
مواد اولیه از محصولات مصرفشده دوباره به چرخه تولید برمیگردند.
* طراحی پایدار
(Sustainable Design)
محصولاتی با طول عمر بیشتر و اثرات محیطی کمتر طراحی میشوند.
مزایای اقتصاد چرخشی
* کاهش فشار بر منابع طبیعی
* کاهش تولید زباله و آلودگی
* صرفهجویی اقتصادی در طولانیمدت
* ایجاد فرصتهای شغلی جدید در بخش بازیافت و تعمیر
* افزایش نوآوری در طراحی محصول و بستهبندی
مثالها
– صنعت خودرو: بازیافت قطعات و استفاده دوباره از قطعات فرسوده.
– صنعت ساختمان: استفاده از مصالح بازیافتی یا پیشساخته و قابل دمونتاژ.
– صنعت پوشاک: تولید لباس از پارچههای بازیافتی و برنامههای اجاره لباس.
اقتصاد چرخشی در صنعت ساختمان و شهرسازی
اقتصاد چرخشی درراینحوزه کاربردهای بسیار گستردهای دارد و میتواند هزینهها، ضایعات و اثرات محیطی را کاهش دهد. در ادامه، کاربردها را با جزئیات توضیح میدهم:
* طراحی و مدولارسازی ساختمان
طراحی ساختمان به گونهای که قطعات قابل دمونتاژ و دوباره استفاده باشند.
مثال: دیوارهای پیشساخته، سقف و کف مدولار که بعد از پایان عمر یک پروژه بتوانند در پروژه جدید استفاده شوند.
مزیت: کاهش ضایعات مصالح و کاهش هزینه ساخت.
* استفاده از مصالح بازیافتی و پایدار
بتن بازیافتی، فولاد و میلگرد بازیافتی، آجر و بلوکهای قابل بازیافت.
مثال: استفاده از بتن خرد شده ساختمانهای قدیمی بهعنوان سنگدانه برای بتن جدید.
مزیت: کاهش استخراج مواد اولیه و حفظ منابع طبیعی.
* تعمیر، بازسازی و رتروفیت (Retrofit)
به جای تخریب کامل ساختمانهای قدیمی، انجام رتروفیت و نوسازی با حفظ ساختار اصلی.
مثال: بازسازی نما، تعویض تاسیسات، تقویت سازه بدون تخریب کامل.
مزیت: کاهش زباله ساختمانی و صرفهجویی اقتصادی.
* طراحی برای طول عمر و نگهداری آسان
انتخاب مصالح و سیستمهایی که دوام بالا و نگهداری کم دارند.
مثال: سیستمهای مکانیکی و الکتریکی قابل تعویض و تعمیر.
مزیت: کاهش نیاز به جایگزینی سریع و کاهش اثرات محیطی.
* مدیریت پسماند ساختمانی
تفکیک و بازیافت پسماندهای پروژههای ساخت و تخریب (C&D Waste).
مثال: فلزات، چوب، بتن و پلاستیک جدا شده و دوباره وارد چرخه تولید شوند.
مزیت: کاهش دفن زباله و استفاده بهینه از مواد.
* انرژی و منابع در شهرسازی
ساختمانها و شهرها به گونهای طراحی شوند که منابع انرژی، آب و مواد بهینه مصرف شوند و سیستمهای هوشمند بازیافت آب و انرژی به کار گرفته شود.
مثال: ساختمان با سیستم جمعآوری آب باران و بازیافت انرژی.