Plain Cement Concrete
Pcc – بتن معمولی یکی از ابتداییترین و پرکاربردترین انواع بتن در پروژههای ساختمانی است.
PCC بتنی است که برخلاف بتن مسلح در ساختار آن از آرماتور (میلگرد) ، الیاف یا هر نوع اجزا تقویتی دیگری استفاده نشده باشد.
تفاوت اصلی بتن معمولی (PCC) با بتن مسلح (Reinforced Cement Concrete ) در وجود یا عدم وجود میلگرد یا الیاف تقویتی است.
بتن آرمه با اضافه شدن میلگرد، ضعف بتن در برابر کشش را جبران میکند و به آن اجازه میدهد در ساختارهای اصلی باربر استفاده شود.
ترکیبات Pcc – بتن معمولی
بتن معمولی (PCC) از ترکیب سه جزء اصلی تشکیل میشود و هیچگونه خاصیت کششی بالایی ندارد:
* سیمان (Cement): عامل اصلی اتصال و چسبندگی.
* سنگدانه (Aggregate): شامل ماسه (ریز دانه) و شن (درشت دانه)، که حجم اصلی بتن را تشکیل میدهد.
* آب (Water): عامل واکنش شیمیایی (هیدراتاسیون) و سخت شدن بتن.
در تعریف فنی، هر نوع بتنی که در آن مقاومت کششی مورد نیاز نباشد، میتواند PCC تلقی شود؛ اما کاربرد رایج آن در زیرسازیها است.
کاربردهای اصلی Pcc – بتن معمولی
زیرسازی و تراز کردن
(Lean Concrete)
* بتن مگر (بتن کمسیمان): رایجترین کاربرد PCC در ساختوسازهای مرسوم، اجرای یک لایه نازک بتن کمسیمان و ضعیف (معمولاً با عیار سیمان ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم در متر مکعب) در زیر فونداسیون اصلی است.
* هدف: تراز کردن سطح خاک، جلوگیری از نشت آب و شیره بتن فونداسیون به درون خاک، و محافظت از فونداسیون در برابر املاح و مواد شیمیایی خاک.
سازههای غیرسازهای و محافظ
* کفسازی (Flooring): برای ایجاد یک بستر سخت و مقاوم در برابر سایش در کارخانهها، انبارها، پیادهروها و محوطهسازیها.
* پرکننده و شیببندی: برای پر کردن فضاهای خالی، شیببندی پشت بام یا تونلها، و زیرسازی جادهها و جدولگذاری شهری.
ویژگیهای فنی و محدودیتها
* مقاومت فشاری : بالا و قابل قبول (نقطه قوت PCC) |
* مقاومت کششی : بسیار پایین و ضعیف (نقطه ضعف اصلی)
* قیمت تمام شده : نسبتاً پایین به دلیل عدم استفاده از میلگرد
* وزن و چگالی : سنگین (وزن مخصوص حدود ۲۴۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب)
* کاربرد سازهای : نامناسب برای ستونها، تیرها و دالها (سقفها) که تحت بارهای کششی یا برشی هستند.
ساخت Pcc یا بتن معمولی
* عیار سیمان و نسبت اجزاء در بتن PCC (مگر)
عیار (میزان سیمان مصرفی در یک متر مکعب بتن) بتن مگر پایین است، زیرا هدف آن مقاومت سازهای بالا نیست، بلکه فقط تراز کردن و محافظت از فونداسیون است.
سیمان (Cement) :
– ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم در متر مکعب (Kg/m³)
– عامل چسبندگی و سخت شدن.
* سنگدانه (Aggregate) :
– تقریباً ۸۰٪ حجم (شن و ماسه)
– تأمین حجم و مقاومت فشاری.
* آب (Water) :
– بر اساس نسبت آب به سیمان (W/C)
– انجام واکنش هیدراتاسیون و کارایی مخلوط.
💡نکته: در پروژههای عمومی، رایجترین عیار برای بتن مگر ۱۵۰ کیلوگرم در متر مکعب است.
مراحل درست کردن Pcc یا بتن معمولی
نحوه درست کردن این نوع بتن بسته به حجم پروژه، میتواند به صورت دستی، با استفاده از دستگاههای کوچک (مثل بتونیر) یا در حجمهای بالا توسط کارخانه بتن آماده انجام شود.
محاسبه و اندازهگیری مواد اولیه
ابتدا باید میزان دقیق سیمان، شن و ماسه مورد نیاز برای حجم مشخصی از بتن را با توجه به عیار مورد نظر اندازهگیری کرد.
* استاندارد حجمی: نسبت استاندارد اجزا (آب، سیمان، شن، ماسه) برای عیار ۱۵۰ معمولاً حدود ۱:۲:۴ یا ۱:۳:۶ (به ترتیب سیمان:ماسه:شن) است. (بسته به دانهبندی سنگدانه، این نسبتها کمی متغیر است).
اختلاط مصالح خشک (سیمان و سنگدانه)
* ریختن سنگدانهها: ابتدا شن (درشتدانه) و سپس ماسه (ریز دانه) را وارد میکسر (بتونیر) یا محل اختلاط (در روش دستی) کنید.
* افزودن سیمان: سیمان را روی سنگدانهها اضافه کنید.
* خشک کردن: مواد را به خوبی مخلوط کنید تا یک ترکیب همگن و یکنواخت از مصالح خشک حاصل شود (این کار باید حدود ۱ تا ۲ دقیقه در بتونیر طول بکشد).
افزودن آب و اختلاط نهایی
* افزودن تدریجی آب: آب را بهتدریج و در حین چرخش بتونیر به مخلوط اضافه کنید. از افزودن یکباره آب زیاد خودداری کنید.
* هدف: به مخلوط به دست آمده، خاصیت کارایی بدهید؛ به طوری که مخلوط نه خیلی سفت باشد که نتوان آن را پخش کرد، و نه آنقدر شل که آب و سیمان از سنگدانه جدا شوند (پدیده آب انداختگی یا Segregation).
* زمان اختلاط: مخلوط کردن را تا زمانی ادامه دهید که رنگ بتن کاملاً یکنواخت شود (معمولاً بین ۲ تا ۳ دقیقه پس از افزودن آب).
حمل و ریختن بتن
* بتن آماده شده باید بلافاصله به محل ریختن حمل و در محل مورد نظر (معمولاً کف گود فونداسیون) ریخته شود.
تراکم و پرداخت
* PCC پس از ریختن، نیازی به لرزاندن شدید ندارد، اما باید سطح آن با ماله یا شمشه کاملاً تراز و یکنواخت شود تا یک بستر صاف برای اجرای آرماتوربندی فونداسیون فراهم شود.
کنترل کیفیت
از آنجایی که بتن مگر فاقد نقش سازهای است، کنترل مقاومت آن حیاتی نیست. اما تنظیم صحیح نسبت آب به سیمان (W/C) و دقت در یکنواختی اختلاط برای جلوگیری از ضعفهای موضعی و اجرای یک سطح مناسب، اهمیت دارد.