سازه نگهبان

Retaining Structure

سازه نگهبان  به مجموعه‌ای از سازه‌های موقت یا دائمی گفته می‌شود که با هدف اصلی پایدارسازی و جلوگیری از ریزش دیواره‌های خاکی در عملیات گودبرداری و حفاری اجرا می‌شوند. این سازه‌ها نیروی فشاری خاک و بارهای جانبی را مهار کرده و از حرکت یا ریزش آن جلوگیری می‌کنند تا ایمنی پروژه، کارگران، و سازه‌های مجاور (مانند ساختمان‌ها، خیابان‌ها و تأسیسات شهری) تضمین شود.

سازه نگهبان در واقع یک نوع خاص از شورینگ گودبرداری است که برای مقاومت در برابر فشار جانبی خاک طراحی شده است و نقش حیاتی در حفظ پایداری و امنیت سایت‌های ساختمانی دارد.

در روش های سنتی در ایران ” تنگ بستن ” گود نامبرده میشود.

انواع سازه‌ نگهبان

شمع

نیلینگ : تقویت خاک با استفاده از میلگردهای فولادی.

انکراژ

سازه نگهبان خرپایی : استفاده از خرپاهای فولادی برای مهار دیواره‌های گود.

سولجر پایل

دیوار شمع سکانت

روش مهار متقابلِ : استفاده از پروفیل‌های فولادی به شکل H و تیرها برای مهار کردن گودبرداری.

دیواره‌ دیافراگمی

سپرکوبی : استفاده از سپرهای فولادی برای مهار دیواره‌های گود.

دیوار برلین : اجرای دیوارهای بتنی یا فولادی در اطراف گود.

تاپ دان

اهمیت سازه نگهبان

* حفظ جان و مال: سازه نگهبان از ریزش خاک و ساختمان‌های مجاور جلوگیری کرده و از جان کارگران و ساکنین ساختمان‌های اطراف محافظت می‌کند.

* پایداری ساختمان‌های مجاور: با جلوگیری از ریزش خاک، از نشست و آسیب به ساختمان‌های مجاور جلوگیری می‌کند.

* ایمنی گودبرداری: ایجاد محیطی امن برای انجام عملیات گودبرداری و ساخت سازه اصلی.

* جلوگیری از آسیب به تاسیسات شهری: از آسیب به تاسیسات زیرزمینی مانند لوله‌های آب، گاز و برق جلوگیری می‌کند.

مراحل اجرای سازه نگهبان

* مطالعات ژئوتکنیک: بررسی نوع خاک و شرایط زمین.

* طراحی سازه نگهبان: طراحی سازه مناسب با توجه به مطالعات ژئوتکنیک.

* اجرای سازه نگهبان: اجرای سازه بر اساس نقشه‌های طراحی.

* گودبرداری: انجام گودبرداری پس از اجرای سازه نگهبان.

* اجرای سازه اصلی: ساخت سازه اصلی پس از اتمام گودبرداری.

نکات مهم در اجرای سازه نگهبان

* اجرای سازه نگهبان باید توسط افراد متخصص و با تجربه انجام شود.

* انتخاب نوع سازه نگهبان باید با توجه به شرایط پروژه و مطالعات ژئوتکنیک انجام شود.

* رعایت اصول ایمنی در تمام مراحل اجرای سازه نگهبان ضروری است.

انتخاب سازه نگهبان

یک تصمیم کاملاً فنی و مهندسی است که باید با دقت بسیار بالایی انجام شود، چرا که ایمنی و هزینه کل پروژه به آن بستگی دارد. هیچ روش واحدی برای همه پروژه‌ها مناسب نیست و مهندسان باید بر اساس یک‌سری فاکتورهای کلیدی، بهترین گزینه را انتخاب کنند.

فاکتورهای اصلی در انتخاب سازه نگهبان

* مشخصات ژئوتکنیکی خاک: این مهم‌ترین عامل است. نوع خاک (رس، ماسه، لای، سنگ)، میزان چسبندگی، نفوذپذیری و مقاومت برشی آن تعیین‌کننده اصلی است. برای مثال:

– در خاک‌های سست یا اشباع از آب، روش‌هایی مانند دیوار دیافراگمی یا سپرکوبی به دلیل ایجاد یک دیواره نفوذناپذیر، گزینه‌های بهتری هستند.

– در خاک‌های نسبتاً مقاوم، نیلینگ یا انکراژ می‌تواند کارآمد و مقرون‌به‌صرفه باشد.

* عمق گودبرداری: هرچه عمق گود بیشتر باشد، فشار جانبی خاک نیز افزایش می‌یابد.

– برای گودبرداری‌های کم‌عمق تا متوسط (حدود ۵ تا ۱۵ متر)، اغلب روش‌های نیلینگ، انکراژ یا شمع‌کوبی کافی هستند.

– برای گودبرداری‌های بسیار عمیق (بیش از ۲۰ متر)، روش‌های بسیار مستحکم مانند دیوار دیافراگمی معمولاً ضروری می‌شوند.

* شرایط محیطی و محدودیت‌های سایت:

– فضای شهری: در مناطق پرتردد و نزدیک به ساختمان‌های مجاور، روش‌هایی که ارتعاش کمتری دارند (مانند دیوار دیافراگمی) یا فضای کمتری اشغال می‌کنند (مانند نیلینگ و انکراژ) ترجیح داده می‌شوند.

– مجاورت با تأسیسات: در صورت وجود تأسیسات زیرزمینی مانند مترو، لوله‌های گاز و آب، ممکن است استفاده از روش‌های دارای مهار متقابل (استرات) امکان‌پذیر نباشد و گزینه‌هایی مانند نیلینگ یا انکراژ که فضای داخلی گود را اشغال نمی‌کنند، انتخاب بهتری باشند.

* زمان و هزینه پروژه:

– هزینه: روش‌هایی مانند نیلینگ معمولاً نسبت به دیوار دیافراگمی کم‌هزینه‌تر هستند، اما روش دیوار دیافراگمی در نهایت می‌تواند هزینه‌های جانبی ناشی از خطرات احتمالی را کاهش دهد.

– زمان: برخی روش‌ها مانند نیلینگ یا سولجر پایل ممکن است سریع‌تر اجرا شوند، در حالی که اجرای دیوار دیافراگمی زمان‌بر است.

تفاوت سازه نگهبان  و شورینگ

این دو ،  مرتبط اما با معنای متفاوت در مهندسی عمران هستند. سازه نگهبان زیرمجموعه‌ای از شورینگ محسوب می‌شود.

 

* شورینگ یک اصطلاح کلی و گسترده‌تر است که به هر نوع پشتیبانی موقت از یک سازه یا بخش از آن اشاره دارد. این پشتیبانی می‌تواند برای تحمل بارهای عمودی (مانند نگهداری موقت سقف) یا بارهای جانبی (مانند فشار خاک) باشد. هدف اصلی شورینگ، افزایش ایمنی و پایداری در طول عملیات ساخت، تخریب، یا تعمیر است.

 

* سازه نگهبان یک نوع خاص از شورینگ است که به طور مشخص برای پایدارسازی دیواره‌های خاکی در عملیات گودبرداری طراحی و اجرا می‌شود. هدف اصلی آن جلوگیری از ریزش خاک و حفاظت از سازه‌های مجاور در برابر فشار جانبی است. تمام روش‌های انکراژ، نیلینگ، دیوار دیافراگمی و… که قبلاً به آنها اشاره شد، سازه نگهبان هستند.

 

💡نتیجه‌گیری: شورینگ هیدرولیک یک تکنیک یا ابزار برای اجرای شورینگ است و می‌تواند بخشی از یک سیستم سازه نگهبان باشد، اما به تنهایی به عنوان یک “سازه نگهبان” کامل شناخته نمی‌شود.
به طور خلاصه، هر سازه نگهبانی یک نوع شورینگ است، اما هر شورینگی لزوماً سازه نگهبان نیست.

موضوعات مرتبط

* _{در حال ویرایش}