Waterfall
واترفال به معنای آبشار، یک مدل روششناسی ترتیبی (Sequential) و خطی (Linear) برای مدیریت پروژه است که بیشتر در مهندسی نرمافزار، توسعه محصول، و پروژههای ساختمانی کاربرد دارد.
در این مدل، مراحل پروژه به صورت آبشارگونه و پیدرپی دنبال میشوند؛ یعنی خروجی یک مرحله، ورودی مرحله بعدی است و نمیتوان به مرحله بعد رفت مگر اینکه مرحله قبلی کاملاً تکمیل شده باشد.
مراحل متوالی مدل Waterfall
مدل آبشار معمولاً شامل مراحل مجزا و پشت سر هم زیر است. این ساختار، شباهت زیادی به فرآیندهای سنتی و رسمی ساخت و ساز دارد:
* تحلیل نیازمندیها (Requirements Analysis): جمعآوری و تعریف کامل و دقیق تمام نیازها و مشخصات پروژه (مثلا تعیین اندازه، نوع، متریال و استانداردها در یک پروژه ساختمانی).
* طراحی (Design): تدوین نقشهها، معماری و مشخصات فنی لازم برای اجرای پروژه (طراحی سازه، نقشههای فاز ۲).
* پیادهسازی / اجرا (Implementation): اجرای واقعی پروژه بر اساس نقشههای طراحی شده (شروع فاز اجرایی و ساخت و ساز).
* تست و یکپارچهسازی (Testing / Verification): بررسی و تأیید اینکه پروژه نهایی مطابق با نیازمندیهای اولیه و مشخصات طراحی است (کنترل کیفیت و بازرسیهای مهندسی).
* نگهداری و بهرهبرداری (Maintenance): فاز پس از تحویل پروژه که شامل نگهداری، تعمیرات و بهروزرسانیهای لازم در طول عمر مفید ساختمان است.
مزایا و معایب مدل Waterfall
مدل آبشار، با وجود سادگی و ساختار مشخص خود، مزایا و محدودیتهایی دارد که در پروژههای شما باید مد نظر قرار گیرد:
مزایا
* وضوح و سادگی (Clarity): ساختار ساده و خطی آن، درک مراحل و مستندسازی را آسان میکند.
* کنترل آسان: به دلیل تعیین مشخص زمان و هزینه هر مرحله از ابتدا، کنترل بودجه و زمانبندی سادهتر است.
* مناسب برای پروژههای ثابت: برای پروژههایی که نیازمندیهای آنها در ابتدا کاملاً مشخص بوده و احتمال تغییر در طول اجرا کم است (مثل بسیاری از پروژههای ساختمانی سنتی)، بسیار مناسب است.
معایب
* انعطافپذیری پایین: امکان ایجاد تغییرات در نیازمندیها پس از شروع فاز اجرا بسیار دشوار و پرهزینه است، زیرا باید به مراحل قبلی بازگشت (برگشت در آبشار سخت است).
* کشف دیرهنگام خطا: خطاها و مشکلات تنها در فاز تست یا حتی بهرهبرداری (فازهای پایانی) آشکار میشوند.
* تأخیر در مشاهده نتیجه: ذینفعان پروژه، خروجی نهایی را تنها در مراحل پایانی میبینند.