ریل راهنمای آسانسور
ریل آسانسور یکی از قطعات اصلی و مهم در آسانسور محسوب می گردد.
ریل آسانسور وظیفه هدایت دقیق کابین آسانسور و وزنه تعادل آسانسوردر حرکت عمودی و محدود کردن حرکات افقی (حرکت پاندولی )کابین ناشی از بار های نا متوازن که امکان دارد بر روی کابین اعمال شود مثل حرکت مسافر در داخل کابین آسانسور را برعهده دارد.
شاخه های ریل می بایست فاقد هرگونه پیچ خوردگی یا خمیدگی باشند. در امتداد هم ، عمود و شاقول شده بعد از شاسی کشی آسانسور به وسیله اتصالات در چاه آسانسور نصب می گردد . محل اتصال ریل ها، نقاطی هستند که ارتعاشاتی در کابین ایجاد می کنند کفشک آسانسور این ارتعاش را مستهلک می کند.
ریل آسانسور از جنس فولاد به صورت شاخه های ۵ متری، در ضخامت های مختلف و با سطح مقطعی T شکل ساخته می شوند. دو طرف ریل ها یک زبانه و یک شیار را به صورت نری و مادگی وجود دارد تا بتوان در زمان نصب آن ها را به هم چفت کرد.
ریل ها و اتصالات آن باید به گونه ای باشد که قادر باشند نیروهای ناشی از عملکرد پاراشوت و انحنا و پیچش های ناشی از بار نامتعادل داخل کابین را تحمل نمایند.
اتصالات ریل آسانسور
نحوه نصب ریل آسانسور
* براکت‌های نگهدارنده (Brackets) به دیواره چاه متصل می‌شوند.
* ریل‌ها به صورت عمودی روی براکت‌ها سوار شده و با پیچ و مهره محکم می‌شوند.
* تراز و فاصله‌گذاری دقیق برای حرکت روان کابین انجام میشود.
* کفشک ها روی کابین و وزنه تعادل نصب می‌شوند.
انواع ریل آسانسور
ریل‌های آسانسور بر اساس نوع کاربری، سرعت و ظرفیت آسانسور به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:
ریل‌های T شکل
این نوع ریل‌ها رایج‌ترین نوع ریل در آسانسورهای کششی هستند.
ریل T بر اساس ابعاد و مشخصات فنی، به انواع مختلفی تقسیم‌میشوند:
* T2 و T3
-ویژگی:
– عرض بال: 20-25mm
– ضخامت: 3-4mm
– کاربرد:
– بالابرهای کوچک صنعتی (ظرفیت ≤200kg)
– آسانسورهای مینیاتوری (مثل آسانسورهای کتابخانه یا انبارهای کوچک)
* T5
-کاربرد: آسانسورهای کوچک (ظرفیت ≤۳۰۰ کیلوگرم)
– ویژگی:عرض بال ۳۲-۳۸ میلی‌متر
– استاندارد: معمولاً در بالابرهای صنعتی استفاده میشود
* T8.5
– ویژگی:
– عرض بال: 35mm
– ضخامت: 5mm
– کاربرد:
– آسانسورهای ساختمان‌های 2-3 طبقه (ظرفیت ≤320kg)
* T9
مشخصات فنی:
– **عرض بال : 38-40mm
– **ارتفاع ساقه : 60-65mm
– ضخامت: 5-6mm
– کاربرد:
– آسانسورهای مسافرتی کوچک (ظرفیت ≤450kg)
– بالابرهای صنعتی سبک
– آسانسورهای ساختمان‌های ۳-۵ طبقه
* T12
– کاربرد: آسانسورهای مسافرتی کم‌ظرفیت
– ابعاد: عرض بال ۴۵-۵۰ میلی‌متر
– معادل: نزدیک به T45 استاندارد
* T16
مشخصات فنی:
– عرض بال: 50-52mm
– ارتفاع ساقه: 75-80mm
– ضخامت: 6-7mm
– کاربرد:
– آسانسورهای مسافرتی متوسط (ظرفیت 630-800kg)
– ساختمان‌های ۶-۱۲ طبقه
– سرعت تا 1.75m/s
* T45 (استاندارد)
– ابعاد: 45mm عرض بال
– کاربرد: آسانسورهای مسافرتی کم‌سرعت (≤1m/s)
– ضخامت: 5-6mm
* T50 (پرکاربردترین)
– ابعاد: 50mm عرض بال
– کاربرد: آسانسورهای مسافرتی معمولی (سرعت 1-1.75m/s)
* T55
– ویژگی:
– عرض بال: 60mm
– ضخامت: 8mm
– کاربرد:
– آسانسورهای باربری سبک (ظرفیت 1000-1200kg)
T70-75 (سنگین‌وزن)
– ابعاد: 70-75mm عرض بال
– کاربرد: آسانسورهای باربری یا مسافرتی ظرفیت بالا
* T89
– کاربرد: آسانسورهای سنگین صنعتی
– ویژگی: ضخامت دیواره ۸-۱۰ میلی‌متر
* T90 (صنعتی)
– ابعاد: 90mm عرض بال
– کاربرد: آسانسورهای ویژه (معدن، کارخانه‌جات)
* T114
– ویژگی:
– عرض بال: 114mm
– ضخامت: 10-12mm
– کاربرد:
– آسانسورهای معدنی و صنعتی فوق‌سنگین
* T125
– کاربرد: آسانسورهای فوق‌سنگین و ویژه
– ابعاد: عرض بال ۱۲۵ میلی‌متر
– قیمت: حدود 30-40% گرانتر از T89
* T140
– ویژگی: مخصوص آسانسورهای با سرعت بسیار بالا (≥4 m/s)
* T150-T200
– ویژگی:
– عرض بال: 150-200mm
– ضخامت: 15-20mm
– کاربرد:
– آسانسورهای ویژه (مثل نیروگاه‌ها یا سدها)
* ریل T ضدزنگ استیل
-جنس: استیل ۳۰۴/۳۱۶
– کاربرد: محیط‌های مرطوب یا خورنده
* ریل T با پوشش اپوکسی
– ویژگی:مقاوم در برابر خوردگی شیمیایی
* ریل T با شیار سنسور
– کاربرد: سیستم‌های کنترل موقعیت هوشمند
ریل‌های راهنمای وزنه تعادل
– این ریل‌ها برای هدایت وزنه تعادل در آسانسورهای کششی استفاده می‌شوند.
ریل‌های هیدرولیک:
– این ریل‌ها در آسانسورهای هیدرولیک استفاده می‌شوند و طراحی متفاوتی نسبت به ریل‌های T شکل دارند.
ریل ساده (Flat Guide Rail)
– معمولاً در آسانسورهای باری یا صنعتی استفاده میشود. هزینه نصب کمتر، اما دقت حرکت پایین‌تر
نکات فنی مهم در شماره گذاری ریل ها
* تفاوت شماره‌گذاری‌ها:
– اروپا: معمولاً از T45 تا T125
– چین: ممکن است از T5 تا T140 و بالاتر شماره‌گذاری کنند
* معادل‌سازی:
برخی ریل ها با شماره های متفاوت در استاندارد های مختلف دارای ویزگی یکسان می باشند مثل :
– T12 ≈ T45 (در برخی استانداردها)
– T89 ≈ T90 (در استاندارد EN)
* هشدار:
– ریل‌های T متداول آسانسور (بر اساس استاندارد EN 81-20 و ISO 7465)
T45 , T50 , T70 ,T75 , T89 ,T90 ,T125 می باشد.
– برخی تولیدکنندگان از شماره‌های غیراستاندارد (مثل T55, T60) استفاده می‌کنند که معمولاً سفارشی هستند.
جنس ریل آسانسور
* فولاد کربنی با پوشش گالوانیزه (رایج‌ترین نوع)
* فولاد ضدزنگ (Stainless Steel) برای محیط‌های خاص
* آلیاژهای خاص (مثل T5 یا T89) برای آسانسورهای پرسرعت یا بارهای سنگین، هزینه بیشتری دارند.
مشخصات فنی ریل آسانسور
* سطح ریل‌ها باید صاف و بدون نقص باشد تا حرکت روان کابین تضمین شود.
* ابعاد و مشخصات فنی ریل‌ها باید مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی باشد.
استانداردهای ریل اسانسور در ایران
* EN 81-20 (اروپا)
* ASME A17.1 (آمریکا)
* GB/T 10060 (چین)
* ISO 7465 (اروپا)
* مبحث ۱۵ مقررات ملی ساختمان (ایران)
تولید ریل آسانسور
ساخت ریل آسانسور بر اساس استاندارد بین المللی ISO7465 به عنوان مرجع ساخت ریل های راهنما انجام می شود.
شمس فولادی به دوروش نورد سرد و نورد گرم به شکل سپری در آمده وبعد ماشینکاری میشود.
ریل آسانسور نورد گرم
در نورد گرم شمش فولادی در کوره‌های نورد ریل با دمای بسیار بالا (بین ۸۰۰ تا ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد) قرار گرفته و از بین غلتک‌های در حال چرخش عبور می‌کند.
شمش فولادی به علت اصطکاک با غلتک ها و دمای بالا در کوره، تغییر شکل داده و طول آن افزایش می‌یابد. به تدریج به شکل ریل تغییر میابد.
معمولا اکثر ریل های T16 آسانسور به این روش طراحی می شوند.
ریل آسانسور نورد سرد
در نورد سرد شمش فولادی از غلتک‌های اقماری یا چهار طبقه و خوشه ای تحت فشار خیلی زیادی و در دمای معمولی محیط کار (نهایتاً تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد) عبور داده میشود و در نهایت به ریل تغییر شکل می دهد.
معمولا بیشتر ریل های آسانسور T5 و T9 به این روش طراحی می شوند.
مقایسه ریل نورد سرد با گرم
– تحمل ظرفیت
ریل نورد سرد برای آسانسورهای ظرفیت و سرعت بالا و در ساختمان‌های بزرگ و پرتردد و ریل نورد گرم در آسانسورهای طرفیت و سرعت پایین و ساختمان‌های کوچک و کم تردد استفاده میشود.
– عمر مفید
ریل‌های نورد سرد معمولاً دارای عمر مفید بیشتری نسبت به ریل‌های نورد گرم هستند.
– نوع تیغه:
تیغه ریل نورد سرد دارای سختی بالاتری است نسبت به تیغه ریل نورد گرم دارد
– قیمت:
به دلیل کارایی بالا، مقاومت بیشتر، استفاده از شمش فولاد با کیفیت بالا و مراحل بیشتر تولید، ریل نورد سرد معمولاً قیمت بالاتری نسبت به ریل‌های نورد گم دارد.
ماشین کاری ریل
ریل ها پس از فرایند نورد ماشین کاری شده لایه هایی از روی زبانه ریل به وسیله ماشین کاری برداشته می شود تا سطح ریل صاف و صیقلی باشد.
عملیات ماشین کاری پس از نورد در تولید ریل‌های آسانسور از اهمیت زیادی برای بهبود کیفیت و ایمنی این محصولات برخوردار است.
پسوندهای نامگذاری ریل
* پسوندهای مربوط به جنس مواد
– AISI 304/316 : نشان‌دهنده ریل استیل ضدزنگ (مقاوم در برابر رطوبت)
– Q235B : فولاد کربنی با مقاومت متوسط (متداول در ریل‌های چینی)
– S355JR: فولاد با مقاومت بالا (استاندارد اروپایی)
* پسوند نوع استانداردها
– EN 81-20 : مطابق استاندارد اروپایی برای آسانسورها
– ISO 7465: استاندارد بین‌المللی ریل‌های راهنما
– ASME A17.1: استاندارد آمریکایی
* پسوندهای پرداخت سطح
– M مخفف (Machined) : سطح ماشینکاری شده با دقت بالا (مثل T75-M)
– G مخفف (Ground) : سنگ‌زنی شده برای سطح صاف (مثل T50-G)
– P مخفف (Polished) : پولیش خورده (برای محیط‌های بهداشتی)
پسوندهای ساختاری
– H مخفف (Heavy): نسخه سنگین‌تر (مثل T89-H با ضخامت بیشتر)
– L مخفف (Light): نسخه سبک‌تر برای بارهای کمتر
– W مخفف (Wide): عرض بال بیشتر از استاندارد
* پسوندهای تولیدکنندگان
– Pro : نسخه حرفه‌ای (مثل T50-Pro در برندهای اروپایی)
– Plus : نسخه بهبودیافته (معمولاً در برندهای چینی)
– Ultra : مقاومت فوق‌العاده (مخصوص آسانسورهای پرسرعت)
* پسوندهای امنیتی
– FR مخفف (Fire Resistant) : مقاوم در برابر حریق
– AS مخفف (Anti-Slip) : سطح ضدلغزش
* دیگر پسوندها
– پسوند A (کلاس A)
– مشخصات:
– بالاترین کیفیت در استانداردهای چینی (مثل GB/T 10060)
– تلرانس ابعادی: ±0.3mm
– سختی سطح: HRC 52-55
– کاربرد:
– آسانسورهای پرسرعت (≥2.5m/s)
– پروژه‌های لوکس و اداری
* پسوند B (کلاس B)
– مشخصات:
– کیفیت متوسط (متداول در بازار ایران)
– تلرانس ابعادی: ±0.5mm
– سختی سطح: HRC 48-52
– کاربرد:
– آسانسورهای مسافرتی معمولی (سرعت 1-1.75m/s)
پسوند BE (کلاس B اقتصادی)
– مشخصات:
– نسخه‌ی ارزان‌تر کلاس B
– تلرانس ابعادی: ±0.8mm
– مناسب برای کاربردهای سبک
– کاربرد:
– آسانسورهای ساختمان‌های کم‌تراکم
– بالابرهای صنعتی سبک
* هشدارها:
– برخی تولیدکنندگان از پسوندهای جعلی مثل T50-AA استفاده می‌کنند که فاقد استاندارد است.
– پسوند B بیشتر در ریل‌های چینی (مثل T50-BE) دیده میشود.
– پسوندهای مبهم مثل “T50-Super” معمولاً نشانه استانداردسازی ضعیف هستند
– همیشه مدارک فنی را برای تأیید پسوندها بخواهید
– اروپایی‌ها (مثل مونتاناری) از پسوندهای استاندارد استفاده می‌کنند
– چینی‌ها ممکن است از پسوندهای اختصاصی (مثل T50-V3) استفاده کنند
* مثالی از نامگذاری ریل‌ها
1. T50-M-EN81-20 :
– ریل T50 با سطح ماشینکاری شده و استاندارد اروپایی
2. T75-H-Q355B :
– ریل T75 نسخه سنگین با فولاد گرید Q355B
3. T90-G-AISI316 :
– ریل T90 سنگ‌زنی شده از جنس استیل 316
اهمیت ریل آسانسور
* ایمنی: ریل‌ها نقش حیاتی در ایمنی آسانسور ایفا می‌کنند و از سقوط کابین جلوگیری می‌کنند.
* حرکت روان: ریل‌های صاف و استاندارد، حرکت روان و بدون لرزش کابین را تضمین می‌کنند.
* دقت توقف: ریل‌ها به دقت توقف کابین در طبقات کمک می‌کنند.
* هدایت کابین و وزنه تعادل در مسیر عمودی
* جلوگیری از نوسان و لرزش کابین
* تحمل بارهای دینامیکی (توقف اضطراری، زلزله)
* کاهش اصطکاک با استفاده از شاسی (Shoe) و روغن‌کاری
مشکلات رایج ریل آسانسور
* سایش و خوردگی(به‌خصوص در محیط‌های مرطوب)
* کج شدن یا لق شدن ریل(نیاز به بازرسی دوره‌ای)
* صدای غیرعادی (ناشی از عدم روغن‌کاری یا تنظیم نادرست)
نکات مهم در انتخاب و نصب ریل آسانسور
* انتخاب ریل مناسب با توجه به نوع کاربری، سرعت و ظرفیت آسانسور.
* بررسی
مدارک تست بار (Load Test Certificate) و گارانتی معتبر* نصب دقیق و استاندارد ریل‌ها توسط افراد متخصص.
* بازرسی و نگهداری دوره‌ای ریل‌ها برای اطمینان از عملکرد صحیح آن‌ها.
برند های ریل آسانسور
* مونتاناری (Montanari) – ایتالیا
* جی‌ای‌ال (GAL) – اسپانیا
* بی‌ال‌تی (BLT) – چین
* سوژو (Suzhou) – چین
* سانکو (Sanko) – ژاپن
* کونو (KONE) – فنلاند
* اتیس (OTIS) – آمریکا
* تی‌کی‌ال (TKL) – کره جنوبی
* فوجی (Fuji) – ژاپن
* هیندالکو (Hindalco) – هند
* سوپر ساورا ( Savera ) اسپانیا
* فالکون (Falcon)ترکیه
* مارازی (Marazzi ) ایتالیا
* سابیونی (Sabbioni) – ایتالیا
* مونته فرو چین (MF) – چین
* مونته فرو ایتالیا (Montaferro) – ایتالیا
*جیانگنان (Jiangnan) چین
* فولادین غرب – ایران
* ماشین‌سازی تبریز – ایران
خرید ریل آسانسور
قیمت ریل آسانسور بصورت متری شاخه ای می باشد و بستگی به جنس ریل استانداردهای کیفیت ، ابعاد و مقطع ، پوشش سطحی ، برند سازنده ، هزینه حمل و نقل ، سفارشی سازی ، شرایط بازار ، کشور سازنده ، نوسانات ارزی دارد.