راک فال – سقوط سنگ
ROCKFALL
راک فال یا سقوط سنگ، به پدیدهای طبیعی و مخاطرهآمیز گفته میشود که در آن، قطعات سنگ از یک شیب سنگی تند یا صخرهای جدا شده و با سرعت زیادی به سمت پایین حرکت میکنند. این حرکت معمولاً شامل سقوط آزاد، پرش یا غلتیدن است. این پدیده یکی از مهمترین خطرات طبیعی در مناطق کوهستانی و پروژههای عمرانی مانند ساخت جاده، راهآهن، و تونل است.
عوامل مؤثر بر بروز راک فال
عوامل مختلفی میتوانند باعث بروز این پدیده شوند. شناخت این عوامل برای ارزیابی ریسک و طراحی سیستمهای حفاظتی ضروری است:
* عوامل طبیعی
* یخزدگی و ذوب: نفوذ آب به شکاف سنگها و یخ زدن آن باعث افزایش حجم آب و فشار بر سنگ میشود که در نهایت به شکستن و جدا شدن سنگ میانجامد.
* فرسایش: فرسایش ناشی از باد، آب و تغییرات دما میتواند باعث تضعیف ساختار سنگی شود.
* زلزله: لرزش زمین یکی از دلایل اصلی سقوط سنگها و ایجاد راکفالهای بزرگ است.
* بارش شدید: بارشهای طولانیمدت میتواند فشار هیدرواستاتیک در شکافها را افزایش داده و باعث ناپایداری سنگها شود.
* عوامل انسانی
* تغییرات شیب: فعالیتهایی مانند برش دامنه کوهها برای احداث جاده یا ساختوساز، میتواند پایداری طبیعی شیب را به هم بزند.
* لرزشهای ناشی از انفجار: عملیات انفجار برای استخراج معدن یا حفاری، میتواند باعث لرزش و ناپایداری سنگها شود.
سیستم حفاظت در برابر سقوط سنگ
(Rockfall Protection System)
این روش ها از اجزای مختلفی تشکیل شده انتخاب و نصب آن یک کار تخصصی است. این سیستمها برای جذب و مهار انرژی سنگهای در حال سقوط طراحی شدهاند و از جان و مال افراد محافظت میکنند.
این سیستمها به طور کلی به دو دسته تقسیم میشوند:
سیستمهای حفاظتی غیرفعال
(Passive Protection Systems)
این سیستمها در پایین شیب نصب میشوند تا سنگهای سقوطکرده را مهار کنند. شامل :
* راک فال فنس
(Rockfall Fence)
این حصارها از تورها و کابلهای فولادی مقاوم ساخته میشوند تا انرژی سنگهای در حال سقوط را جذب و آنها را متوقف کنند.
* خاکریز و سنگچین (Embankments and Berms)
با ایجاد مانع در پایین شیب، انرژی سنگهای در حال سقوط جذب میشود و از رسیدن آنها به مناطق حساس جلوگیری میگردد.
* تونلهای سنگی (Rock Sheds)
سازههایی شبیه به تونل که در بالای جادهها یا خطوط راهآهن ساخته میشوند تا سنگهای در حال سقوط از روی آنها عبور کنند.
سیستمهای تثبیت فعال
(Active Stabilization Systems)
این سیستمها مستقیماً بر روی سطح سنگ نصب میشوند تا از حرکت آنها جلوگیری کنند. نامهای رایج برای این دسته عبارتاند از:
* میخکوبی و انکراژ
(Rock Bolting & Anchoring)
با استفاده از میلگردهای فولادی در داخل شکافها و صفحات فلزی بر روی سطح، سنگها به یکدیگر متصل و تثبیت میشوند.
* شاتکریت (Shotcrete)
پاشش یک لایه بتن بر روی سطح شیبهای سنگی برای ایجاد یک پوسته مقاوم و جلوگیری از نفوذ آب.